Op dezelfde dag dat bekend werd dat Anthropic opnieuw miljarden ophaalt voor het verfijnen van zijn tekstmodellen, besloot Yann LeCun, hoofd van AI-onderzoek bij Meta, om het bedrijf te verlaten. Na twaalf jaar aan het hoofd van het Facebook Artificial Intelligence Research (Fair) in Parijs, heeft de 65-jarige Franse onderzoeker op 19 november aangekondigd dat hij voor het einde van 2025 zijn eigen start-up zal lanceren.
Het doel van deze nieuwe onderneming is duidelijk: het ontwikkelen van AI-modellen die in staat zijn de fysieke wereld te begrijpen. Voor LeCun betekent dit niets minder dan “de volgende grote revolutie in AI leiden: systemen die in staat zijn de fysieke wereld te begrijpen, met een permanent geheugen, capable of redeneren en complexe acties ontwerpen”. Dit is een directe afwijking van de huidige strategie van Meta.
Strategische en Hiërarchische Kloof: Het Tijdperk van Zuckerberg II
Het vertrek van een van de belangrijkste figuren in de wereldwijde AI, mede-laureaat van de Turingprijs in 2018 voor zijn baanbrekend werk aan convolutionele neurale netwerken, bevestigt een fundamenteel onenigheid met de recente richting van de groep van Mark Zuckerberg. In de afgelopen maanden heeft de CEO van Meta de ondernemer Alexandr Wang, mede-oprichter van Scale AI, binnengehaald om de leiding te geven aan een nieuwe entiteit genaamd “Superintelligence Labs”, die alle middelen voor AI bundelt. Ironisch genoeg is LeCun, verantwoordelijk voor AI-onderzoek bij Meta, geïntegreerd in deze eenheid en geplaatst onder de directe verantwoordelijkheid van Wang.
Naast deze hiërarchische wijzigingen, is ook het doel veranderd. Het bedrijf heeft zich massaal gericht op de ontwikkeling van grote taalmodellen (LLM), softwarecomponenten die zijn gebouwd op het verwerken en manipuleren van enorme hoeveelheden tekst, en die interfaces zoals ChatGPT of Gemini aandrijven. Deze strategie, die breed is aangenomen door de industrie, is de favoriete prooi van LeCun, die deze beschouwt als een dure impasse en een valkuil voor fundamenteel onderzoek.
Beperkte AI versus “World Models”
LeCun heeft herhaaldelijk de beperkingen van LLM’s publiekelijk aan de kaak gesteld. Hij heeft een schokkende uitspraak populair gemaakt om de algemene enthousiasme van investeerders en het grote publiek te deconstrueren: “De huidige AI’s zijn niet slimmer dan een straathond.” Volgens hem “manipuleren deze taalmodellen de taal, maar begrijpen ze niets van de echte wereld”, waardoor ze niet in staat zijn een beslissende stap te zetten naar echte menselijke intelligentie. LLM’s excelleren in het voorspellen van het volgende woord, maar hebben geen besef van fysieke causaliteit of de persistentie van objecten.
In plaats daarvan gelooft LeCun in “world models”. Zijn alternatief is een AI die niet leert door petabytes aan tekst te absorberen, maar door de wereld te ervaren via beelden en video’s, of door gebruik te maken van een robotische omhulsel. Deze aanpak, die hij vergelijkt met de leerwijze van een kind, zou het algoritme in staat stellen een fijn begrip van de werkelijke werking van de wereld te verwerven en situaties te begrijpen waarvoor het niet is geprogrammeerd. Een dergelijke vooruitgang zou de weg vrijmaken voor nieuwe toepassingen, vooral op het gebied van robotica, waardoor machines echt autonoom zouden worden.
De Franse Erfenis van Fair en de Kompasrol van LeCun
Ondanks zijn uitgesproken meningen is LeCun’s vertrek een krachtig symbool voor het Franse ecosysteem. Het is in Parijs dat de Franciliaan Fair in 2015 oprichtte. Dit laboratorium was de bakermat van LLama, het model dat Meta heeft herpositioneerd in de race om generatieve open-source AI, en heeft enkele grote talenten in de sector opgeleid, waaronder Guillaume Lample, tegenwoordig aan het hoofd van Mistral AI. De invloed van dit laboratorium op de Franse technologie is onbetwistbaar.
Met zijn prestigieuze staat van dienst en de Turingprijs, gedeeld met Yoshua Bengio en Geoffrey Hinton, is LeCun een waar kompas voor de industrie. “Als Yann het zegt, is het waar”, vat een Parijse onderzoeker samen. Deze invloed wordt ook gevoed door zijn 800.000 volgers op X (voorheen Twitter), waar hij niet aarzelt om scherpe debatten aan te gaan met figuren zoals Elon Musk.
Het Risico van Te Optimistisch Denken
Zijn rol binnen Meta gaf hem, volgens eigen zeggen, een “ongebruikelijke vrijheid van spreken”, vooral om een puur wetenschappelijke visie te verdedigen, in tegenstelling tot angstaanjagende retoriek over de existentiële risico’s van AI. Hij is van mening dat AI niet intrinsiek gevaarlijk is en niet “in een kluis hoeft te worden bewaard”.
Maar zijn strikt wetenschappelijke houding leidt hem ertoe de strategische en sociale vragen te bagatelliseren. Zijn optimistische visie voor de toekomst van AI plaatst hem in duidelijke tegenstelling met zijn voormalige collega in deep learning, Yoshua Bengio. Laatstgenoemde maakt zich zorgen: “Hij en ik denken dat AI’s over een paar jaar een niveau van menselijke intelligentie zullen bereiken. Maar hij denkt dat we het gewoon kunnen laten gebeuren, dat alles goed zal komen. De geschiedenis toont echter aan dat bedrijven vaak hun winst boven het algemeen belang stellen.”
LeCun blijft bij zijn standpunten. Hij verzekert dat we de staten en bedrijven kunnen vertrouwen, en stelt dat “geen enkel land of bedrijf de wereld zal domineren door het ‘geheim van intelligentie’ te ontdekken”. Hij concludeert zelfs: “Er is geen geopolitieke race rond AI.” Op deze overtuiging vertrekt de pionier nu om zijn eigen koers te varen.
