De recente beelden van de interstellaire komeet 3I/ATLAS, gedeeld door Nasa, laten een ontzagwekkende passage zien die ons inzicht biedt in de samenstelling van dit fascinerende object. Dit is pas de derde keer dat een object van buiten ons zonnestelsel wordt waargenomen terwijl het door ons zonnestelsel beweegt.
Astronomen ontdekten de zeldzame komeet voor het eerst op 1 juli. Het object kwam in oktober dicht bij de rode planeet Mars, waardoor verschillende Nasa-missies hun verkenningen onderbraken om unieke beelden van deze interstellaire reiziger vast te leggen. De meest recente observaties, aangekondigd op 19 oktober, werden met spanning gewacht, vooral na een periode van stilstand binnen de overheid.
Volgens Tom Statler, de hoofdwetenschapper voor kleine lichamen in ons zonnestelsel, was het alsof de Nasa-satellieten een honkbalwedstrijd volgden vanuit verschillende hoeken in het stadion. “Iedereen heeft een camera en probeert een foto van de bal te nemen, niemand heeft een perfect uitzicht, en iedereen heeft een andere camera,” legt hij uit.
Samenwerking tussen Missies
Bijna 20 verschillende missieteams hebben samengewerkt om beelden van de komeet vast te leggen, aldus Nicky Fox, adjunct-administrateur van Nasa’s Wetenschappelijke Missiedirectoraat. “De variëteit aan instrumenten op onze ruimteschepen, elk met unieke mogelijkheden, heeft ons in staat gesteld om deze ongelooflijke beelden van deze interstellaire reiziger vast te leggen,” voegt Fox toe.
Voordat de komeet langs Mars vloog, hebben ruimteschepen zoals Lucy en Psyche, die onderweg zijn naar asteroïden, evenals zon-gerichte missies als de Parker Solar Probe, SOHO en PUNCH, ook beelden van de komeet vastgelegd.
De combinatie van gegevens van Lucy en Psyche, samen met aardobservatoria, kan meer onthullen over de driedimensionale structuur van de komeet en de aard van de stof die als gevolg van de zonnewarmte van het object afkomt, stelt Statler vast.
Beweging en Observatie
De Mars Reconnaissance Orbiter en de rover Perseverance volgden de komeet terwijl deze met hoge snelheid langs de rode planeet ging. De orbiter was de fysiek dichtstbijzijnde ruimteschip bij de komeet, volgens Fox. De komeet bereikte zijn dichtste punt bij de zon terwijl de aarde aan de andere kant stond, maar Mars bood uitstekende kijkomstandigheden.
De Europese ruimtevaartorganisatie is ook van plan om de komeet te bestuderen met de Europa Clipper en de Jupiter Icy Moons Explorer (Juice) op weg naar de ruimte rond Jupiter. De komeet kwam op 3 oktober op ongeveer 29 miljoen kilometer van Mars, en de ExoMars Trace Gas Orbiter, in een baan om de rode planeet, was tien keer dichterbij dan aardobservatoria.
Wetenschappelijke Belangstellingen
Naast het gebruik van telescopen over de hele wereld, bieden de Nasa-missies enkele belangrijke voordelen op observatiegebied. Theodore Kareta, een planetair astronoom, legt uit dat verschillende telescopen in staat zijn om verschillende perspectieven vast te leggen die anders niet mogelijk zouden zijn. “Cometen zijn driedimensionale objecten en het observeren vanuit verschillende hoeken helpt ons niet alleen te begrijpen waar ze zich bevinden, maar ook het formaat van de kernen en de structuren in hun atmosfeer,” zegt hij.
Astronomen zijn momenteel van mening dat de komeet een diameter heeft van enkele honderden meters tot enkele kilometers, maar de metingen worden nog verfijnd, aldus Statler.
Nasa heeft snel geruchten weerlegd die circuleren over de interstellaire natuur van de komeet, waaronder speculaties dat het een alien ruimteschip zou kunnen zijn. “Het heeft de verschijningsvorm en het gedrag van een komeet en alle bewijs wijst erop dat het een komeet is,” zei Amit Kshatriya, adjunct-administrateur van Nasa.
Vergelijking met bekende kometen
3I/ATLAS bereikte zijn dichtsbijzijnde punt bij de zon op 30 oktober, met een afstand van 210 miljoen kilometer. Komeet 3I/ATLAS stoot meer kooldioxide uit dan water en meer nikkel dan ijzer, in vergelijking met kometen uit ons eigen zonnestelsel — iets dat nog verder onderzocht wordt.
De komeet vertoonde verhoogde activiteit, wat leidde tot vragen over een mogelijke desintegratie tijdens zijn nabijheid tot de zon. De ‘jets’ die door de komeet worden waargenomen, geven aan dat er bijzonder actieve gebieden op het oppervlak zijn waar meer materiaal verdwijnt.
Nu begint het object weer te verschijnen aan de andere kant van onze zon. Het zal op 19 december op een afstand van 270 miljoen kilometer van de aarde passeren, voordat het zich verder van ons zonnestelsel verwijdert. “Deze kansen zijn uiterst zeldzaam en wetenschappers kijken ernaar uit om meer te leren over deze interstellaire bezoeker,” besluit Kareta.
