Wetenschappers hebben onlangs ontdekt dat een “zwerm” van tienduizenden aardbevingen op Santorini eerder dit jaar werd veroorzaakt door de beweging van magma in een ondergrondse pijp, ongeveer 10 kilometer onder het oppervlak van de zee.
Gebruikmakend van natuurkunde en kunstmatige intelligentie, hebben onderzoekers geprobeerd te achterhalen wat meer dan 25.000 aardbevingen heeft veroorzaakt, die zich over ongeveer 20 kilometer horizontaal door de aardkorst hebben verspreid. Ze gebruikten elke trilling als een virtuele sensor en pasten AI toe om de patronen te analyseren die hiermee samenhangen. Dr. Steven Hicks, een van de hoofdonderzoekers van UCL, merkte op dat de combinatie van natuurkunde en machine learning op deze manier zou kunnen helpen bij het voorspellen van vulkaanuitbarstingen.
Wat Gebeurde er op Santorini?
De seismische activiteit tussen de eilanden Santorini, Amorgos en Anafi begon in januari 2025. De eilanden ervoeren tientallen duizenden aardbevingen, waarvan veel boven de 5 op de schaal van Richter. Vele toeristen verlieten Santorini uit angst, terwijl de lokale bevolking vreesde dat de nabijgelegen onderwater vulkaan Kolumbo zou kunnen uitbarsten, of dat deze activiteit een grotere aardbeving zou kunnen aankondigen, zoals de 7,7 die dezelfde regio in 1956 trof.
Wetenschappers, die hun bevindingen publiceerden in het tijdschrift Science, maakten een driedimensionale kaart van de aarde rond Santorini. Ze kaartten de evoluerende patronen van seismische activiteit van elke trilling, evenals de beweging en spanningen in de korst. Dit resulteerde in een gedetailleerd model dat precies toont wat deze seismische zwerm veroorzaakte. De groep ontdekte dat het fenomeen werd veroorzaakt door de horizontale beweging van magma – onder Santorini en vulkaan Kolumbo – via een pijp van 30 kilometer lang, die zich meer dan 10 kilometer onder de zeebodem tussen de eilanden Santorini en Anydros bevindt.
De onderzoekers schatten dat het volume magma dat door de pijp bewoog, zou kunnen volstaan om 200.000 Olympische zwembaden te vullen. Deze “magma-invloeden” doorkruisten lagen van gesteente, wat duizenden trillingen veroorzaakte.
De hoofdonderzoeker van de studie, Anthony Lomax, een geofysisch onderzoeker die wetenschappelijke software ontwikkelt voor de analyse van seismische activiteit, legde uit: “De trillingen functioneren als instrumenten diep in de aarde en vertellen ons iets.” Hij voegde toe: “Wanneer we [de analyse van] het patroon dat deze aardbevingen creëren in het driedimensionale model van de aarde bekijken, komt het zeer overeen met wat we verwachten bij een horizontale beweging van magma.”
Is de Onrust in Santorini Voorbij?
Voorlopig zeggen de onderzoekers dat het lijkt alsof de onrust voorbij is. “Het magma bleef behoorlijk diep – op een diepte van meer dan 8 kilometer van de korst,” legt Dr. Hicks uit. “We weten dat magma binnen enkele uren tot dagen naar de oppervlakte kan stijgen en een uitbarsting kan veroorzaken, maar omdat de activiteit nu is gekalmeerd, kunnen we bijna zeker zijn dat het materiaal uiteindelijk is afgekoeld diep in de korst.”
Vulkanen kunnen echter lange perioden van “crisis” en onvoorspelbaarheid ingaan, die vele jaren kunnen duren. De recente vulkanische activiteit in Zuidwest-IJsland bewijst dat. De onderzoekers schatten nu dat het gebruik van kunstmatige intelligentie, in combinatie met de fundamentele natuurkunde van beweging en reacties van de aardkorst op de spanningen, de mogelijkheid om vulkanische activiteit te monitoren, te begrijpen en zelfs te voorspellen, zou kunnen transformeren.
Dit zou de veiligheid van mensen in seismische gebieden kunnen helpen. “Het zou kunnen worden gebruikt als een voorspellingsinstrument,” legt Dr. Hicks uit. “Telkens wanneer we een cluster van aardbevingen zien, zijn dit gegevens die kunnen worden gebruikt om de meest waarschijnlijke oorzaak te identificeren.”
