De Klimaattop in Brazilië was geen volledige mislukking, maar vele landen zijn ontevreden met de uiteindelijke resultaten. Er zijn echter enkele positieve initiatieven naar voren gekomen.
Na langdurige onderhandelingen overheerst de teleurstelling onder de meeste landen. André Corrêa do Lago, de voorzitter van de Klimaattop, verontschuldigde zich en gaf aan dat de ambities van sommige landen niet zijn waargemaakt in het slotdocument.
Een belangrijke kwestie, de door de Braziliaanse president Lula da Silva voorgestelde routekaart voor de afbouw van steenkool, olie en gas, kon op weinig steun rekenen. Dit is een slechte boodschap voor het klimaat, aldus klimaatwetenschapper Niklas Höhne van het New Climate Institute. “Dit is niet de moedige aanpak die nodig is in deze crisis,” zegt hij.
Uit de huidige plannen blijkt duidelijk dat als alle landen hun ingediende klimaatdoelen halen, de wereld tegen het einde van de eeuw met 2,8 graden zal opwarmen. “Een positieve ontwikkeling is dat de revolutie van de hernieuwbare energie niet te stoppen is,” merkt Höhne op. Dit werd bevestigd door een brede alliantie van 80 landen, waaronder Duitsland, die in Bélem publiekelijk hebben opgeroepen tot een dergelijke routekaart.
Als compromis heeft de Braziliaanse leiding van de conferentie een zelf geïnitieerd plan gepresenteerd voor de afbouw van fossiele brandstoffen, onafhankelijk van het slotdocument. Dit plan is minder bindend, maar Höhne gelooft dat dit zelfs een positieve aanpak kan zijn. “Hierdoor kunnen landen die daadwerkelijk willen samenwerken dat ook doen, zonder belemmerd te worden door tegenstanders,” stelt hij.
Een kleine, maar invloedrijke groep olieproducerende landen wist een krachtig voorstel te blokkeren. Indirect kan de initiatiefnemer van de Braziliaanse conferentie helpen om de overgang van fossiele brandstoffen te versnellen.
Volgens Christoph Bals van de milieu- en ontwikkelingsorganisatie Germanwatch staat de weg naar de afbouw van fossiele brandstoffen ook indirect in het slotdocument. Het roept op tot meer inspanningen om de opwarming van de aarde tot 1,5 graden te beperken. “Geen enkel land kan een pad naar 1,5 graden volgen zonder de fossiele energiebronnen drastisch te verlagen,” legt hij uit.
Daarnaast verwijst het document naar een overeenkomst uit Dubai, waarbij landen zich compromitteerden om tegen 2030 het gebruik van hernieuwbare energie te verdrievoudigen en de energie-efficiëntie te verdubbelen.
Daarnaast is de bescherming van de bossen tijdens de conferentie bijna vergeten. President Lula had de conferentie niet zonder reden naar het Amazonegebied verplaatst, maar ook het verzoek om een plan voor het stoppen van ontbossing haalde het slotdocument niet. Dit moest specifiek door de Braziliaanse leiding worden ingediend.
Volgens bosecoloog Friedrich Bohn van het Helmholtz Centrum voor Milieuonderzoek heeft de COP echter het potentieel om de bescherming van bossen aanzienlijk te verbeteren. Bovendien vergroot het Tropical Forest Forever Facility (TFFF), dat kort voor de Klimaattop door Lula werd gelanceerd, de kans om ontbossing tegen 2030 nog te stoppen. Dit is een belofte die landen in 2021 op de klimaattop in Glasgow maakten.
De aanpassing aan het klimaat blijft echter een groot probleem. Bossen kunnen lokaal extreme weersomstandigheden milderen, maar landen zoals Soedan, Tsjaad en Honduras, die hard door deze veranderingen worden getroffen, vragen om meer financiële steun voor aanpassing. Dit was ook een belangrijk onderwerp tijdens de Klimaattop in Brazilië. Het milieuprogramma van de VN (UNEP) schat dat er jaarlijks tussen de 310 en 365 miljard dollar nodig is.
In het slotdocument hebben de rijke landen zich slechts verbonden tot het versterken van de toezeggingen die mogelijk in 2025 op tafel liggen, legt Sabine Minninger van de ontwikkelingsorganisatie Brot für die Welt uit. Er is echter onzekerheid over hoeveel er in 2025 zal worden besteed aan aanpassing: “Wat hier is beloofd, is een vermenigvuldiging met onbekende variabelen.”
De beloftes van rijke landen op klimaattoppen zijn cruciaal voor vertrouwen. Niklas Höhne wijst ook naar de EU, die met een “leeg portemonnee” arriveerde. Dit heeft haar in een zwakke positie geplaatst om andere landen te overtuigen van de routekaart voor de afbouw van fossiele brandstoffen.
