Wetenschappers die de gletsjers in het noorden van León volgen, bevestigen de afname van dit natuurlijke erfgoed. Wat ooit een uitgestrekt gebied van 10 hectare ijs was, is nu gereduceerd tot enkele “plekken” met ijs in het Leónese gebergte. De Leónese gletsjer Trasllambrión kampt met een aanzienlijke achteruitgang en is voor het eerst in 700 jaar ijsvrij. De stijgende temperaturen van de afgelopen jaren, verergerd door menselijke activiteiten, hebben ertoe geleid dat deze gletsjer in de Picos de Europa bijna volledig is verdwenen.
Wetenschapper Javier Santos, een expert in gletsjers en geografie aan de Universiteit van León, betreurt de afname van deze unieke natuurlijke schat na vele analyses over deze krimpende ijsmassa. Hij zegt: “Dit is een klap voor een bijzonder onderdeel van ons natuurlijke erfgoed. De gletsjers in de Picos de Europa zijn van grote waarde.” Het onderzoek naar deze berggebieden gaat al terug tot de vorige eeuw en werd ondersteund door een team van specialisten vanaf 2004.
Gedurende de zogenaamde “kleine ijstijd” tussen de 14e en 19e eeuw had de Trasllambrión ongeveer 10 hectare. In de loop van de 20e eeuw werd dit gebied aanzienlijk kleiner, zoals blijkt uit foto’s uit die tijd. Begin 21e eeuw was er nog maar ongeveer twee hectare ijs over, verdeeld in drie kleinere vlakken, die geleidelijk bleven krimpen. Ondanks overvloedige sneeuwval van 2009 tot 2020, die het ijs verborgen hield, werd in de afgelopen vijf jaar een sterke terugloop waargenomen als gevolg van de hoge temperaturen en verminderde sneeuwval. In 2023 werd geconstateerd dat er nog maar een halve hectare ijs over was in de vorm van twee kleine plekken, en in oktober werd “de aanwezigheid van getuigenijs” bevestigd, met slechts een blok van 15 meter bij 15 meter.
“Het verlies betekent het einde van een tijdperk, aangezien de Trasllambrión nu voor het eerst in 700 jaar ijsvrij is. Dit is de verwijdering van een heel bijzonder deel van het natuurlijke erfgoed van Castilla en León,” voegen de wetenschappers van de Geopat onderzoeksgroep toe. “Gletsjers zijn uitstekende indicatoren van klimaatveranderingen, en ze krimpen wereldwijd door de huidige opwarming,” waarschuwen ze. In de Pyreneeën wordt vermoed dat de weinige gletsjers die nog bestaan, kunnen verdwijnen tussen 2030 en 2050, wat al is gebeurd in de Cantabrische bergen bij León.
Javier Santos, geograaf en docent aan de Universiteit van León, met uitgebreide ervaring in gletsjer- en periglaciale vormen in Noord-Spanje en andere gebieden zoals de Andes, Antarctica, IJsland en Canada, betreurt deze vastgestelde achteruitgang: “Het is een vertegenwoordiger van een tijdperk van klimaatverandering tussen de 14e en 19e eeuw, en nu leven we het einde daarvan.”
De docent merkt op dat de gletsjers in deze regio niet het volume hebben van de grote Andes- of Himalayagletsjers, die veel mensen van water voorzien, maar dat ze een belangrijke rol spelen in het natuurlijke erfgoed van de Picos de Europa. Santos legt uit dat er in 2010 lichte tekenen van optimisme waren door de overvloedige sneeuwval in die winters, inclusief sneeuw in de lente en herfst met gematigde temperaturen, wat in latere jaren niet meer het geval was. De hitte van de recente jaren en het gebrek aan sneeuw hebben geleid tot de smelting van de uitgestrekte ijskappen. “Het is moeilijk om de toekomst te voorspellen; het hangt af van de temperaturen en de sneeuw, maar de trend is negatief,” zegt de wetenschapper, die benadrukt dat het team al 45.000 jaar de dynamiek van de gletsjers bestudeert om hun evolutie te volgen.
In de provincie waren er in de nu ontsloten valleien van Sil en de omgeving van Villablino ooit gletsjers van 40 kilometer oppervlakte en 300 meter dik, vergelijkbaar met die in grote bergketens. Klimaatschommelingen hebben geleid tot hun verdwijnen, zoals duizenden jaren geleden tijdens de Holocene periode, en recentelijk zijn er weer nieuwe gletsjers ontstaan in Spanje en de Alpen, sommige zo groot dat zeAlpen-dorpen verwoestten.
In december zal Santos een thesis verdedigen aan de Universiteit van León over de ontwikkeling van sneeuw- en ijsbedekking in de Cantabrische bergen, gepresenteerd door een van zijn studenten. De resultaten worden niet al te veelbelovend verwacht als het gaat om gletsjers en ijskappen. De onderzoeker heeft zich ondersteund door satellietbeelden en camera’s om nauwkeurig de evolutie van de sneeuwbedekking te onderzoeken, die in de afgelopen decennia is veranderd van uitgestrekte oppervlakten tot bijna totale verdamping.
