Moderne mensen arriveerden 60.000 jaar geleden in Australië en mogelijk mengden zij zich met archaïsche mensen zoals de ‘hobbits’. Recent genetisch onderzoek toont aan dat DNA- en archeologische gegevens in overeenstemming zijn met de “lange chronologie” van de kolonisatie van Australië.
Een nieuwe studie van bijna 2.500 genomen lijkt eindelijk de discussie te hebben beslecht over wanneer moderne mensen in Australië arriveerden. Onderzoekers hebben een diverse database van DNA van zowel oude als hedendaagse Aboriginal mensen uit heel Oceanië geanalyseerd en vastgesteld dat mensen zich rond 60.000 jaar geleden in Noord-Australië vestigden, via twee verschillende routes.
Deskundigen hebben lang gedebatteerd over de datum waarop mensen voor het eerst in Australië aankwamen, een prestatie die de uitvinding van watercraft vereiste. Terwijl sommige onderzoekers gebruikmaken van genetische modellen ter ondersteuning van een “korte chronologie” van 47.000 tot 51.000 jaar geleden, hebben anderen archeologische gegevens en Aboriginal kennis aan het raamwerk van de “lange chronologie” gekoppeld, waar de eerste aankomsten plaatsvonden van 60.000 tot 65.000 jaar geleden.
In de nieuwe studie, gepubliceerd op 28 november in het tijdschrift Science Advances, analyseerden de onderzoekers een “ongekend grote” dataset van 2.456 menselijke genomen om de vraag te beantwoorden wanneer mensen van Sunda (de oude landmassa die tegenwoordig Indonesië, de Filippijnen en het Maleisische schiereiland omvat) naar Sahul (een paleocontinent dat het moderne Australië, Tasmanië en Nieuw-Guinea omvatte) reisden.
“Dit is de meest uitgebreide genetische studie tot nu toe over deze vraag, en het biedt sterke ondersteuning voor de lange chronologie in plaats van de korte chronologie,” zei studieco-auteur Martin Richards, een archeogeneticus aan de Universiteit van Huddersfield in het VK.
De analyse van het team onthulde ook twee verschillende groepen mensen die via noordelijke en zuidelijke routes arriveerden. “Deze conclusie past goed bij de archeologische en oceanografische/paleoklimaatbewijzen voor een toegang tot Sahul rond 60.000 jaar geleden,” voegde Richards toe.
Om tot hun conclusies te komen, gebruikten de onderzoekers een moleculaire klokbenadering, die veronderstelt dat mutaties in DNA-sequenties in de loop van de tijd tegen een vrij constante snelheid plaatsvinden. Door naar de verschillen in twee DNA-sequenties te kijken, kunnen onderzoekers schatten wanneer deze sequenties van elkaar divergeerden.
In de studie gebruikte het onderzoeksteam verschillende statistische methoden om mitochondriaal DNA (dat van de moederlijn komt) en Y-chromosoomgegevens (dat van de vaderlijn komt) te analyseren. Al hun statistische modellen kwamen overeen met een datum van ongeveer 60.000 jaar geleden voor de vestiging in Noord-Australië.
Maar de genetische gegevens onthulden ook twee belangrijke vestigingen rond dezelfde tijd. Een groep mensen arriveerde vanuit het zuiden van Sunda (de Indonesische eilanden), terwijl de andere uit het noorden van Sunda (de Filipijnse archipel) kwam.
De twee groepen waren aanvankelijk deel van dezelfde populatie die ongeveer 70.000 tot 80.000 jaar geleden uit Afrika vertrok, en “we denken dat ze splitsten tijdens de verspreiding naar het oosten, in Zuid-Azië of Zuidoost-Azië,” mogelijk 10.000 tot 20.000 jaar voordat ze Australië bereikten.
“Onze resultaten geven aan dat Aboriginal Australiërs, samen met Nieuw-Guinezen, de meest oude ononderbroken afstamming hebben van welke groep mensen ook buiten Afrika,” aldus Richards.
Onderweg hebben deze vroege menselijke pioniers zich waarschijnlijk ook voortgeplant met archaïsche mensen zoals Homo longi, H. luzonensis en zelfs “de hobbit” H. floresiensis. Het is echter momenteel onduidelijk in welke mate moderne mensen met archaïsche mensen in de regio omgingen.
Adam Brumm, een archeoloog aan de Griffith Universiteit in Australië die niet bij de studie betrokken was, zei dat het onderzoek het idee ondersteunt dat vroege menselijke bewegingen een cruciale rol speelden in de eerste kolonisatie van Sahul. “Als ik geld had, zou ik het inzetten op het model van de ‘lange chronologie’,” voegde Brumm eraan toe.
Deze genetische studie heeft brede implicaties voor de ouderdom van Aboriginal mensen in Australië. “Veel Aboriginals geloven dat ze altijd al in het land zijn geweest,” zei studieco-auteur Helen Farr, een archeoloog aan de Universiteit van Southampton in het VK.
“Deze gegevens ondersteunen een werkelijk diep erfgoed voor deze gemeenschappen,” aldus Farr, en “het vertelt over de nauwe banden die mensen gedurende ten minste 60.000 jaar met het land en de zee hebben gehad.” Maar het bewijst ook dat zeemanskennis en -vaardigheden, die niet in de archeologische gegevens zijn terug te vinden, essentieel waren voor het overleven van vroege mensen.
