De aarde heeft theoretisch 86.400 seconden nodig voor een dag, wat precies 24 uur is. Toch varieert de snelheid van onze planeet. In de afgelopen decennia had de aarde meestal een extra vertraging van één tot drie milliseconden, maar sinds 2020 draait ze zelfs sneller dan 24 uur.
Volgens geofysicus Roland Pail van de Technische Universiteit München is dit behoorlijk verrassend. “De tekenen wijzen eigenlijk op een vertraging”, zegt hij. Zowel de maan als de klimaatsverandering zouden de aarde eerder afremmen dan versnellen. Pail vermoedt dat dit een kortdurend fenomeen is.
De Maan als Handrem
Pail legt uit: “De maan fungeert als een handrem voor de aarde.” De wederzijdse aantrekkingskracht tussen de twee lichamen zorgt voor een geleidelijke vertraging van de aarde. Onderzoek naar koraalriffen en sedimenten toont aan dat een dag 500 tot 600 miljoen jaar geleden slechts 21 uur duurde. De aarde draaide toen dus veel sneller om haar as. Langzaam maar zeker heeft de “handrem van de maan” de rotatie van de aarde vertraagd.
De Invloed van de Klimaatsverandering
De wetenschappelijke gemeenschap verwachtte ook dat de klimaatsverandering de aarde verder zou afremmen. Wanneer het poolijs smelt, verplaatsen grote watermassa’s zich van de polen naar de evenaar. Pail vergelijkt dit met een kunstschaatster die haar armen uitstrekt tijdens een pirouette en daardoor langzamer draait. Dit effect werd ook voor de aarde voorspeld.
Verstoringen in de Aardse Rotatie
Toch lijkt de aarde zich niets aan te trekken van theorieën en voorspellingen. In de afgelopen jaren is de rotatiesnelheid toegenomen, zoals metingen van de Technische Universiteit Wenen aantonen. Pail vermoedt dat processen in het binnenste van de aarde een tegengesteld effect hebben. Hij suggereert dat de aardmantel en de aardkern momenteel niet met dezelfde snelheid draaien. Hoewel dit fenomeen bekend is, is het moeilijk te onderzoeken of te modelleren. “Hoe het lange termijn gedrag zal zijn, is absoluut onbekend”, zegt Pail.
De Minimale Gevolgen voor de Mens
Voor ons heeft deze onmerkbare verandering nauwelijks gevolgen. “We hebben het hier over een honderdste van een wimperknip, dit heeft geen betekenis voor ons dagelijks leven”, aldus Pail. Er zijn altijd fluctuaties in de rotatiesnelheid van de aarde geweest.
Toch registreren nauwkeurige atomische klokken, die onder andere mondiale tijdstandaarden bepalen, de kortere dagen. Omdat dagen in het verleden doorgaans langer waren dan 86.400 seconden, werden er sinds de jaren ’70 regelmatig schrikkelseconden toegevoegd. Net als de 29 februari in de kalender, zorgen schrikkelseconden voor synchronisatie tussen kunstmatige en natuurlijke tijd. Het laatst toegevoegd schrikkelseconde was tijdens de overgang van 2016 naar 2017.
Zorgen om Computersystemen
Er is nu voor het eerst sinds de invoering van de schrikkelseconde een discussie over een negatieve schrikkelseconde. Voor Pail is het geven van een seconde aan een systeem heel iets anders dan het “stelen” van een seconde. “Hierop is niemand voorbereid,” waarschuwt hij.
De zorgen richten zich vooral op computersystemen die mogelijk niet goed met een negatieve tijdrekening kunnen omgaan. Pail vindt de angsten terecht: “Niemand kan de gevolgen inschatten,” zegt hij. De mogelijke gevolgen van een afwijking in de tijdrekening in het millisecondegebied zijn zeker minder dramatisch dan het risico op een computercrash door een negatieve schrikkelseconde.
