Na een diepe slaap van ongeveer 10.000 tot 12.000 jaar, heeft de vulkaan “Hayli Gubi” in de Afar-regio van Ethiopië opnieuw zijn woede getoond. Dit roept begrijpelijke vragen op over de recente veranderingen in de omgeving die deze slapende reus tot ontwaken hebben gebracht.
Een vaak gehoorde theorie is dat de zogenaamde Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) mogelijk de schuldige is. Hoewel wetenschappelijk is aangetoond dat er geen directe relatie bestaat tussen de bouw van dammen en vulkaanuitbarstingen, wijzen sommige experts op geologische en hydrologische factoren die een indirecte verbinding zouden kunnen vormen.
Onder deze experts is Dr. Karm Abdel-Mohsen van de Amerikaanse universiteiten Michigan en Arizona. Hij stelt dat een recente studie, gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), aantoont dat er via satellietobservaties een enorme hoeveelheid water van de dam, ongeveer 30 miljard kubieke meter in vier jaar, is gelekt. “Water beweegt snel door vulkanische rotsen en diepe breuken, waardoor het mogelijk honderden kilometers kan afleggen”, zegt hij. Dit soort activiteit kan misschien geen vulkaanuitbarsting veroorzaken, maar kan wel bijdragen aan het heractiveren van breuken in de African Rift-vallei, waar de Hayli Gubi-vulkaan zich bevindt.
Aardbevingen en Vulkaanuitbarstingen
De connectie tussen het activeren van breuken en het optreden van aardbevingen die vulkaanuitbarstingen voorafgaan, is wetenschappelijk onderbouwd. Studies benadrukken dat aardbevingen een cruciale rol kunnen spelen in het versnellen van vulkaanuitbarstingen, vooral wanneer de vulkaan zich in een ‘interne voorbereiding’ bevindt. Wanneer de magma-kamer vol raakt en de druk in de aarde toeneemt, kan een middelmatige aardbeving nieuwe scheuren in de aardkorst openen, waardoor lava sneller naar de oppervlakte kan stromen.
In de Afar-regio, waar de Hayli Gubi-vulkaan zich bevindt, hebben zich sinds het begin van 2025 meerdere aardbevingen voorgedaan, waarvan de sterkste op 4 januari met een kracht van 5,7 op de schaal van Richter.
Erkenning van Waterlekkage maar Geen Duidelijke Impact
Dr. Peter Bourcieu, een expert van het Australische adviesbureau P & R, bevestigt in een eerdere studie dat de gesteenten rond de GERD in wezen vulkanisch zijn en relatief permeabel. Hoewel hij de observaties van Dr. Abdel-Mohsen erkent, stelt hij dat hij geen duidelijke link ziet tussen het waterlekkage en de reactivatie van de Gubi-vulkaan.
Federico Sani, professor aan de Universiteit van Florence in Italië, deelt deze opvatting. Echter, hij voegt eraan toe dat, hoewel zij akkoord gaan met de waterlekkage, ze denken dat het effect ervan beperkt zou blijven tot het gebied rondom de dam.
Een Poging tot Consensus
Ondanks de schijnbare tegenstrijdigheden, stelt Abdel-Mohsen dat er meer overeenkomsten zijn dan men zou denken. Beide experts erkennen dat water uit de dam kan helpen bij het activeren van breuken, maar verschillen van mening over de reikwijdte van dit effect. Terwijl Bourcieu en Sani geloven dat het beperkt blijft tot de directe omgeving van de dam, denkt Abdel-Mohsen dat het effect zich kan uitstrekken naar breuken in de Afar-vallei.
Volgens hem bevat Ethiopië een complex systeem van scheuren en breuken die de beweging van water kunnen beïnvloeden, waardoor het waarschijnlijk is dat water zich verder kan verspreiden dan gedacht.
Toekomstige Onderzoeksvragen
Met de opwinding rond de uitbarsting van de Hayli Gubi, komt er een groeiende roep om meer onderzoek naar de oorzaak van deze vulkaanactiviteit en de mogelijke verbanden met de GERD. Wetenschappers dringen erop aan verder te kijken naar de geologische systemen in het gebied en het effect van de dam daarop.
Zoals Dr. Sampson Tsvai, een geoloog aan de Universiteit van Lincoln, opmerkt, is het beter om te wachten op de resultaten van toekomstig onderzoek voordat we tot conclusies komen over de associatie tussen de dam en de vulkaanuitbarsting. De uitbarsting van de Hayli Gubi kan immers de sleutel zijn tot ons begrip van veel grotere geologische dynamieken.
