Megastad van Spinnen: Wetenschappers Ontdekken de Grootste Spinterna van de Wereld in een Grot Tussen Albanië en Griekenland

In een donkere en benauwde grot aan de grens van Albanië en Griekenland hebben onderzoekers mogelijk de grootste spinterna op aarde ontdekt: een structuur van 106 vierkante meter, bijna zo groot als een beach tennisbaan, die een deel van de wanden van de zogenoemde Sulfur Grot bedekt.

De vondst, beschreven in het tijdschrift Subterranean Biology, onthulde een kolonie van meer dan 111.000 spinnen die in harmonie leven in een vijandige omgeving, doordrongen van waterstofsulfide en volledig zonder licht.

De ontdekking werd geleid door István Urák, bioloog aan de Sapientia Universiteit van Transsylvanië in Roemenië. “De natuur heeft ons nog talloze verrassingen in petto,” zei hij. “Bij het zien van het web voelde ik bewondering, respect en dankbaarheid.”

Het team, bestaande uit wetenschappers uit tien landen, identificeerde twee soorten die samen in het web leven: ongeveer 69.000 Tegenaria domestica, bekend als trechterspin of huisspin, en 42.000 Prinerigone vagans, die meestal in vochtige omgevingen voorkomen. Geen van beiden was bekend om in groepen te leven.

“Ik werk al 18 jaar met spinnen en heb nog nooit zo’n gemeenschap gezien,” zei Blerina Vrenozi, zoöloog aan de Universiteit van Tirana en een van de auteurs van de studie.

De Sulfur Grot, vernoemd naar de sterke geur van waterstofsulfide, werd gevormd door de corrosieve werking van zwavelzuur op kalksteen, gedurende duizenden jaren. Het maakt deel uit van een ondergronds systeem doorkruist door de Sarandaporos rivier, bekend bij de Grieken als Vromoner, wat ‘rottend water’ betekent.

De eerste berichten over het web kwamen in 2022, toen Tsjechische speleologen een ongebruikelijke vorming rapporteerden tijdens een expeditie. In 2023 begonnen de wetenschappers regelmatig bezoeken te brengen om het fenomeen te bestuderen.

Toegang tot de grot vereist duikuitrusting en touwen. “Alles rook naar zwavel en waterstof, het was niet mogelijk om te ademen,” vertelde Vrenozi. “Maar het was pure adrenaline voor biologen.” Toen ze de muur verlichtte, zag ze de glans van het web: duizenden trechtervormige structuren lagen elkaar te overlappen als een levend deken van zijde, die licht op verschillende plekken weerkaatste.

De omgeving houdt een constante temperatuur van 26 °C en concentraties van waterstofsulfide van tot wel 14 delen per miljoen – dodelijk voor de meeste dieren. Desondanks gedijt er een peculiaire voedselketen.

De basis van deze voedselketen wordt gevormd door bacteriën die het zwavel uit het gas oxideren en biologische stoffen produceren – een proces dat chemio-autotrofi wordt genoemd, typisch voor zwavelhoudende grotten.

Deze bacteriën vormen witte biofilms op de rotsen en dienen als voedsel voor larven en volwassen, niet-steekmuggen (Tanytarsus albisutus). Het wordt geschat dat er meer dan 2,4 miljoen van hen in de grot zijn.

De muggen worden op hun beurt weer gevangen door de spinnen. Volgens isotopische analyses van koolstof en stikstof, gepubliceerd in het wetenschappelijke artikel, wordt de hele keten intern ondersteund en is niet afhankelijk van organisch materiaal van het oppervlak. De studie beschrijft het ecosysteem als “een van de weinige bekende gevallen waarin een hele gemeenschap wordt ondersteund door chemische energie, niet door zonne-energie.”

Onverwachte Samenleving

Onder normale omstandigheden zouden de trechterspinnen de kleine P. vagans jagen. In de grot is er echter iets veranderd. “Omdat het daar binnen zo donker is, is onze hypothese dat ze elkaar niet kunnen zien,” legde Vrenozi uit. Zonder zicht verliezen ze de jachtinstincten en delen ze dezelfde ruimte en prooien.

De studie wijst erop dat beide soorten genetische en microbiologische verschillen hebben ontwikkeld ten opzichte van hun externe populaties. DNA-analyses toonden unieke mutaties aan bij de spinnen van de Sulfur Grot, wat wijst op een proces van isolatie en aanpassing.

Daarnaast zijn hun microbiomen – de verzameling bacteriën die in hun lichaam leven – veel minder divers, een weerspiegeling van de extreme omgeving. De belangrijkste soort, T. domestica, vertoonde ook afwijkende voortplantingspatronen: de vrouwtjes leggen gemiddeld 16 eieren per nest, een aantal dat lager is dan dat van oppervlaktepopulaties, die tot honderd kunnen bereiken. Wetenschappers vermoeden dat de giftige omstandigheden en het gebrek aan licht de vruchtbaarheid beïnvloeden.

De structuur van de kolonie is dynamisch. Oudere delen laten los van het plafond door overgewicht en nieuwe lagen worden over de oude geweven – een constante cyclus van reconstructie. Vrenozi beschreef het materiaal als “zeer zacht en sponsachtig”, dat weer in zijn oorspronkelijke vorm terugkeert na aanraking. De observatie suggereert dat het megaweb in voortdurende vernieuwing verkeert, in overeenstemming met de stroom van muggen en het ritme van de grot.

De spinnen domineren de donkere zone het dichtst bij de ingang, terwijl andere soorten, zoals Metellina merianae en Kryptonesticus eremita, geïsoleerd leven in diepere en drogere secties. “Het ondersteunen van zo’n groot aantal predatoren vereist een constante voedselbron,” schreven de auteurs. “Dit is alleen mogelijk dankzij de primaire productie op basis van zwavel.”

De studie is de eerste die koloniegedrag documenteert bij spinnen van de families Agelenidae en Linyphiidae. Het fenomeen was al waargenomen in tropische gebieden, maar nog nooit bij gangbare soorten in Europa.

“Vaak denken we dat we een soort volledig begrijpen, maar onverwachte ontdekkingen kunnen zich nog steeds voordoen,” zei Urák. “Sommige vertonen een opmerkelijke genetische plasticiteit, die alleen tot uiting komt onder extreme omstandigheden.”

De onderzoekers waarschuwen dat de locatie bescherming nodig heeft. De Sulfur Grot bevindt zich in een grensgebied en loopt het risico kwetsbaar te zijn voor oppervlakte-exploitatie. “Behoud is cruciaal, zelfs met de diplomatieke en logistieke uitdagingen,” zei Urák.

De isolatie en de chemische balans van de grot suggereren dat het duizenden jaren als ecologisch toevluchtsoord kan hebben gefunctioneerd. Het team is van plan om de bezoeken voort te zetten om te onderzoeken hoe deze ondergrondse metropool stabiel blijft.