In het Braziliaanse Belém begint de tweede week van de Wereldklimaconferentie. Ministeries staan nu centraal terwijl de cruciale fase van de onderhandelingen van start gaat.
Bundesumweltminister Carsten Schneider heeft zich in het weekend al vertrouwd gemaakt met het regenwoud rond Belém. Wat hij zag, schokte hem: “Zeer grote vernietiging” – een verwoesting die hij zich niet had kunnen voorstellen. Dit is precies de reden waarom de Braziliaanse president Lula da Silva de klimaattop naar deze Amazone-stad heeft gebracht: om te laten zien hoe het ervoor staat met de longen van de aarde en om de onderhandelingen hopelijk een impuls te geven. De druk komt dit jaar van duizenden mensen in Belém, waaronder veel inheemse mensen die protesteren voor bos- en klimaatsbescherming.
In week twee nemen de ministers het voortouw in de onderhandelingen. Voor Duitsland is Umweltminister Schneider naar Brazilië gereisd. “We hebben de afgelopen jaren veel COPs gehad met doelen die zijn vastgesteld”, zegt hij. “En nu moeten deze worden uitgevoerd.”
De uitvoering ontbreekt volgens milieugroepen vooral bij de afbouw van kolen, olie en gas: “Ik denk dat dat een van de grootste zaken van deze week zal zijn”, zegt Christoph Bals van de milieu- en ontwikkelingsorganisatie Germanwatch.
Komt er nu een conflict? De strategie van de Braziliaanse conferentieleiding om het conflict bij de opening van de conferentie uit te stellen, zorgde voor een opruiming in de eerste week, aldus Bals. Maar nu is een conflict bijna onvermijdelijk. Twee jaar geleden heeft de internationale gemeenschap in Dubai afgesproken af te stappen van fossiele brandstoffen. Maar de manier waarop dit op een sociaal rechtvaardige manier kan gebeuren, is onduidelijk.
“Vooral de olieproducerende landen blokkeren”, zegt Martin Kaiser van Greenpeace. Hij bekritiseert ook dat er minstens 1600 lobbyisten van de olie-, gas- en kolenindustrie in Belém zijn, zoals blijkt uit een data-analyse van milieugroepen. Tot nu toe is het deze lobby gelukt om de snelle uitvoering van meer wind- en zonne-energie te vertragen, aldus klimaatonderzoeker Niklas Höhne in Belém. “De fossiele industrie maakt momenteel drie miljard dollar winst per dag en heeft daardoor veel te verliezen, wat leidt tot verzet tegen het succesverhaal van de hernieuwbare energie”, zegt Höhne. “Dat is overal zichtbaar.”
Strategische plannen worden belangrijk. Dit controversiële onderwerp heeft echter nog geen officiële plaats in de onderhandelingsteksten. Daarom resoneert het idee uit Lula’s openingsspeech onder enkele delegaties: “We hebben plannen nodig zodat de mensheid op een rechtvaardige en geplande manier de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen overwint, ontbossing stopt en terugdraait, en middelen daarvoor mobiliseert,” zei hij.
Ook de huiswerkopdracht van de vorige Wereldklimaconferentie in Bakoe – de routekaart voor klimaatfinanciering – zal volgens waarnemers nu relevant zijn. Vooral voor delegaties uit het mondiale zuiden, zoals Malawi of de kleine eilandstaten, die afhankelijk zijn van geld uit het mondiale noorden.
Is er een overeenkomst mogelijk? Bals zegt dat een overeenkomst tussen industrielandenen en ontwikkelingslanden mogelijk is. “Maar dat kan alleen als daarvoor ook een aanpassingsbooster inclusief de noodzakelijke financiering wordt vastgesteld.”
Traditioneel komen ministers niet met lege handen naar klimaattoppen. In de afgelopen jaren heeft Duitsland zich met zes miljard euro bijgedragen aan internationale klimaatfinanciering. Hoe hoog de Duitse bijdrage dit jaar zal zijn, is nog onduidelijk. Tenminste, voor Lulas investeringsfonds ter bescherming van de tropische bossen wil Duitsland een aanzienlijke som bijdragen.
“Dat is echt goed geïnvesteerd geld,” zegt Schneider. “Omdat het ervoor zorgt dat hier bijvoorbeeld in het Amazonegebied het bos in stand blijft.”
Het officiële einde van deze klimaattop is gepland voor vrijdag 21 november. Tenminste in de eerste week waren de Brazilianen optimistisch dat ze dit ook zo zouden kunnen houden, zoals conferentievoorzitter Correa do Lago signaliseerde. Bals van Germanwatch houdt dit scenario echter voor onwaarschijnlijk. Tot nu toe is geen enkele klimaattop op tijd afgelopen, en hij heeft ze allemaal meegemaakt. Belangrijk is niet wanneer de hamer valt, maar wat er wordt besloten.
