Sinds juli van dit jaar is de comet 3I/ATLAS, het derde interstellair object dat in ons zonnestelsel is gedetecteerd, onderwerp van nauwlettend onderzoek door astronomen wereldwijd. De hoge snelheid van het object maakte het moeilijk om de baan nauwkeurig te voorspellen. Gelukkig heeft de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) deze uitdaging overwonnen.
In een recent persbericht heeft de ESA bekendgemaakt dat de ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO), die zich in een baan om Mars bevindt, de nauwkeurigheid van de baanvoorspellingen van de comet met een factor 10 heeft verbeterd. Dit komt overeen met een toename van maar liefst 900% in de precisie van de gegevens over de comet.
Tot september waren de berekeningen van de trajecten van 3I/ATLAS uitsluitend gebaseerd op waarnemingen vanuit telescopen op aarde. Gedurende de periode van 1 tot 7 oktober was de TGO echter in staat om de ‘buitenlandse’ comet vanaf Mars te observeren. Tijdens de dichtste benadering kwam de comet op ongeveer 29 miljoen kilometer van de planeet, een relatief korte afstand in kosmische zin.
De sonde benaderde 3I/ATLAS ongeveer 10 keer dichter dan de telescopen op aarde en observeerde het vanuit een unieke hoek. Door deze gegevens te combineren met waarnemingen vanuit de ruimte, konden wetenschappers de onzekerheid over de positie van de comet aanzienlijk verminderen.
In eerste instantie verwachtten de wetenschappers slechts een bescheiden vooruitgang, maar de resultaten overtroffen alle verwachtingen. Dit gaf de astronomen vertrouwen om hun instrumenten nauwkeuriger af te stemmen en de baan van de interstellaire bezoeker, die met snelheden tot 250.000 km/u door ons zonnestelsel reist, beter te volgen.
De Kracht van Samenwerking
Het gebruik van waarnemingen vanuit Mars was echter geen gemakkelijke opgave. Het gekleurde stereoscopische beeldingssysteem van de oppervlakte (CaSSIS), een instrument aan boord van de TGO dat ontworpen was om de Mars-oppervlakte te bestuderen, moest worden herconfigureerd om het diepe ruimte te observeren. De camera slaagde erin om de verre 3I/ATLAS tussen de sterren te identificeren en essentiële gegevens te verstrekken om de baanberekeningen te verfijnen.
Het team van planetenverdediging van het Centrum voor Coördinatie van Nabije Aardobjecten van de ESA moest rekening houden met de unieke positie van de sonde. Normaal gesproken komen de waarnemingen van vaste telescopen op aarde of van nabije ruimtesondes zoals Hubble of James Webb. Deze keer waren de gegevens van de comet afhankelijk van de baan van de TGO om Mars.
Om dit te realiseren, werkten teams van vluchtmechanica, wetenschap en instrumentatie van de ESA en haar partners nauw samen, waarbij ze complexe details aanpasten om de foutmarges te verkleinen en de maximale precisie te bereiken.
De verkregen gegevens markeren de eerste keer dat astrometrische metingen van een ruimtesonde die rond een andere planeet draait officieel zijn opgenomen in de database van het Minor Planet Center (MPC), dat observaties van asteroïdes en kometen centraliseert en informatie van telescopen, radar en sondes integreert.
Hoewel 3I/ATLAS geen bedreiging voor de aarde vormt, dient zijn passage als een belangrijke test voor de planetenverdediging. Het trianguleren van gegevens vanuit verschillende punten in de ruimte verhoogt de nauwkeurigheid van de berekeningen en helpt de ESA zich voor te bereiden op het monitoren van mogelijk gevaarlijke objecten.
Een Historische Eerst
Astronomen hebben voor het eerst een radiosignaal opgevangen van de comet 3I/ATLAS, toen deze halverwege zijn reis door het zonnestelsel was. Hoewel deze bevinding geruchten over een mogelijke technologische oorsprong van buitenaardse wezens heeft doen ontstaan, verzekeren experts dat de verklaring volledig natuurlijk is.
