Tijdens mijn wandelingen stuit ik voortdurend op graafmachines die druk in de weer zijn met het uitbaggeren van sloten. Elk najaar voeren drie grote en één kleine graafmachine een belangrijke taak uit in de polders: het verwijderen van modder en planten zodat de sloten vrij blijven van begroeiing. Dit alles gebeurt in opdracht van het waterschap en met de bedoeling om de waterdoorstroming te garanderen.
De graafmachines rijden over de oevers op rupsbanden en zorgen ervoor dat de sloten in één haal worden leeggehaald. De modder, inclusief planten, wordt op de oever gedumpt. Ironisch genoeg vallen de oevers buiten de jurisdictie van het waterschap, omdat zij toebehoren aan Natuurmonumenten. Dit leidt tot een oplopende hoeveelheid bagger die jaarlijks stagnatie in de vegetatie veroorzaakt.
De bagger fungeert als ‘fastfood’ voor een nieuwe generatie waterplanten, met de grote waternavel als de grote overwinnaar. Deze plant neemt niet alleen de sloten over, maar zorgt ook voor concurrentieverdringing van andere waterplanten. Door de overvloed aan grote waternavel verdwijnt de diversiteit in onze wateren. Planten als pijlkruid, egelskop en fonteinkruiden zullen het moeilijk krijgen om te overleven, omdat het licht niet meer doordringt in het water.
Tegen de grote waternavel valt weinig te doen. Dit probleem is niet nieuw; het is vaak te zien met ingebrachte plantensoorten uit andere delen van de wereld. Strenge vorst kan de groei tijdelijk afremmen, maar het baggeren biedt slechts korte termijnoplossingen en kan de situatie zelfs verergeren binnen een jaar. Een betere aanpak zou zijn om de bagger na een week te verwijderen, iets wat Natuurmonumenten gelukkig af en toe ook doet.
Als ik naar een baggermachine kijk en luister, zie ik dat ze niet alleen de waternavel aanpakken, maar ook andere planten zoals kattenstaarten en moerasspirea’s wegschrapen. Deze oorlogsvoering heeft gevolgen voor de flora en fauna rondom de sloten. Bagger vormt een tijdelijke chaos waarin kikkers, muizen en wormen zich blootstellen aan de elementen. De verandering in het ecosysteem trekt ook tal van vogels aan, zoals zilverreigers en blauwe reigers.
Koos Dijksterhuis, een natuurschrijver, woont nu in Paterswolde en brengt veel tijd door op Schiermonnikoog, waar hij de natuur van dichtbij observeert. Het is een vermogen dat ons laat inzien hoe belangrijk het is om onze wateren, en de planten die daarin groeien, te begrijpen en te beschermen. Dit is een probleem dat niet genegeerd kan worden; de toekomst van onze sloten hangt ervan af.
