De 3I/ATLAS is de derde bekende komeet die niet in ons zonnestelsel is ontstaan, maar er wel doorheen reist. NASA heeft deze komeet sinds de ontdekking op 1 juli door een Chileense telescoop gevolgd met ten minste twaalf verschillende ruimteschepen. Het woord “interstellaire” betekent dat de komeet afkomstig is uit een ander sterrenstelsel. Het heeft zich niet rondom de zon gevormd, maar ergens verderop, en een of andere kosmische invloed heeft het van zijn oorspronkelijke pad afgebracht, waardoor het nu door ons zonnestelsel beweegt.
Voor NASA is de 3I/ATLAS een geweldige kans, omdat deze op verschillende manieren en met verschillende instrumenten kan worden waargenomen. Op die manier kunnen ze beter begrijpen hoe deze vreemde bezoeker verschilt van de kometen die hier zijn ontstaan.
De beelden helpen ook om te achterhalen hoe het materiaal van andere sterrenstelsels zich verhoudt tot dat van ons.
Waarnemingen van NASA’s Mars-instrumenten
De dichtstbijzijnde beelden van de 3I/ATLAS zijn gemaakt door ruimtesondes die om Mars cirkelen. Begin herfst passeerde de komeet op ongeveer 31 miljoen kilometer van de rode planeet, en drie NASA-ruimteschepen observeerden het op dat moment.
De Mars Reconnaissance Orbiter maakte een van de meest gedetailleerde foto’s van het met een stofstaart uitgeruste hemellichaam. De MAVEN legde het vast in het ultraviolette spectrum, wat helpt om te begrijpen welke gassen en stofdeeltjes vrijkomen van het oppervlak.
Ook de Perseverance-rover draaide zijn camera omhoog en slaagde erin om de komeet vaag vast te leggen vanuit het oppervlak van Mars.
De Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) speelde ook een rol bij het verfijnen van de baan van de 3I/ATLAS met behulp van de ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO), een ruimtesonde die om Mars draait. Op basis van beelden en metingen gemaakt tijdens de passage nabij Mars op 3 oktober, kunnen ESA-onderzoekers de baan van de komeet tien keer nauwkeuriger voorspellen dan eerder mogelijk was.
Observaties van zononderzoekende ruimtesondes
Er zijn NASA-missies die de omgeving van de zon bestuderen. Deze heliofysische instrumenten kunnen veilig het zonnabije deel van de lucht vastleggen. Hierdoor kunnen ze de 3I/ATLAS waarnemen, zelfs wanneer deze achter de zon langs beweegt en niet zichtbaar is voor telescopen op aarde.
De STEREO-ruimtesonde maakte beelden van de komeet tussen 11 september en 2 oktober. De SOHO-satelliet – die gezamenlijk wordt beheerd door ESA en NASA – volgde de beweging op 15 en 16 oktober. De recent gelanceerde PUNCH-missie toonde tussen 20 september en 3 oktober gedetailleerd de lange stofstaart van de komeet.
Nog nooit eerder zijn zonne-observatieruimteschepen in staat geweest om een object uit een ander sterrenstelsel te observeren. Dit benadrukt hoe speciaal de 3I/ATLAS is.
Kleinplanetenonderzoekers volgen ook de 3I/ATLAS
De NASA-ruimteschepen Psyche en Lucy, die oorspronkelijk zijn ontworpen voor de studie van asteroïden, zijn nu op weg naar de rand van ons zonnestelsel. Onderweg hebben ze de kans om de 3I/ATLAS te observeren.
- Op 8 en 9 september maakte Psyche vier opnamen van de komeet over een periode van acht uur, vanaf een afstand van ongeveer 53 miljoen kilometer. Deze beelden helpen om de baan van de 3I/ATLAS preciezer vast te stellen.
- Op 16 september observeerde Lucy het hemellichaam van een afstand van ongeveer 386 miljoen kilometer. De serie-opnamen tonen goed de gas- en stofwolk rondom de 3I/ATLAS, evenals de lange stofstaart.
De ontdekking van de 3I/ATLAS
De 3I/ATLAS werd ontdekt op 1 juli door de ATLAS-telescoop in Chili, die door NASA is gefinancierd. Dit systeem scant continu de lucht en probeert gevaarlijke kleine hemellichamen tijdig op te merken, waardoor deze interstellaire reiziger werd ontdekt.
Niet veel later observeerde de Hubble-ruimtetelescoop het ook. In augustus maakten de James Webb-ruimtetelescoop en SPHEREx ook beelden van de komeet.
Dankzij deze waarnemingen is de 3I/ATLAS nu een van de best gedocumenteerde kometen van NASA, omdat verschillende instrumenten het vanuit verschillende hoeken hebben geanalyseerd.
Wanneer komt het dichtst bij de aarde?
Volgens berekeningen zal de 3I/ATLAS op vrijdag 19 december 2025 het dichtst bij de aarde komen: dan zal het ongeveer 274 miljoen kilometer van ons verwijderd zijn, wat bijna tweemaal de gemiddelde afstand tussen de aarde en de zon is.
Hierdoor vormt het geen enkel gevaar voor onze planeet. NASA’s ruimteschepen blijven de komeet volgen en zijn van plan dit te doen tot het voorjaar van 2026, wanneer de 3I/ATLAS de omgeving van de baan van Jupiter bereikt. Daarna zal het ons zonnestelsel verlaten en zijn reis door de interstellaire ruimte voortzetten.
