In de zeventiende eeuw stelde de Italiaanse geleerde Livio Burattini voor om de pendule die de seconde tikt te gebruiken als een meeteenheid voor lengte, en noemde hij deze een “meter”, afkomstig van het Griekse woord μέτρο, dat maat betekent. Dit idee kwam tot stand tijdens een periode van culturele en wetenschappelijke revoluties, waarbij de zoektocht naar een universele meetmethode steeds prominenter werd.
Wie heeft de “meter” uitgevonden?
De vraag die veel mensen zich stellen, heeft een verrassend eenvoudig antwoord: de term “meter” werd in 1675 geïntroduceerd door Tito Livio Burattini in zijn werk Misura Universale. Burattini wordt vaak gezien als een onopgemerkte held in de Italiaanse wetenschappelijke geschiedenis, een voorbeeld van de “Eustachio-syndroom”, waarbij vele pioniers en innovatoren in de vergetelheid zijn geraakt.
Burattini’s Innovaties
Als een wetenschapper die de werken van Galileo bestudeerde, deed Burattini ook onderzoek naar optica en astronomie. Hij stelde dus voor om de lengte van een meter te baseren op de lengte van een pendule die de seconde tikt. Dit idee was gebaseerd op Galilei’s ontdekking van het isochronisme van de pendule, dat de vertrouwbaarheid van horloges moest verbeteren.
De Temporele Vraag
Hoewel Burattini’s idee van het meten met een pendule briljant was, bleek het in de praktijk niet te werken. De isochronisme van een pendule hangt niet alleen van zijn lengte af, maar ook van de zwaartekracht, welke varieert afhankelijk van de hoogte en breedtegraad. Dit betekent dat de tijd en metingen van een pendule in Parijs niet gelijk zijn aan die nabij de evenaar. Christiaan Huygens zou later bevestigen dat pendules tussen deze locaties verschillende tijdsverschillen vertonen.
Van Meter tot Lichtjaar
Uiteindelijk evolueerde de definitie van de meter. Sinds 1983 is het niet meer gedefinieerd als een fysieke standaardmaat, maar als de afstand die het licht in een vacuüm in een periode van 1/299.792.458 seconde aflegt. Dit toont aan hoezeer de wetenschap en technologie zijn geëvolueerd sinds de tijd van Burattini.
De Franse Revolutie en Universele Maatvoering
De opkomst van de moderne meter is ook verbonden met de Franse Revolutie, waarin de Nationale Assemblee in 1791 de meter definieerde als een tienduizendste van de meridiaan van de aarde. Dit was een poging om universele, onbetwiste maatstaven te creëren voor iedereen, hoewel het aanvangsplan niet zonder zijn eigen problemen was.
In conclusie, Burattini’s idee van de pendule die de seconde tikt als maat voor een meter illustreert niet alleen de complexiteit van wetenschappelijke vooruitgang, maar ook de uitdagingen die gepaard gaan met het vaststellen van universele meetstandaarden. Ondanks de tekortkomingen van zijn voorstel blijft zijn bijdrage aan de wetenschap van onschatbare waarde.
