Er lijkt nog hoop voor de Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC). Het smelten van de West-Antarctische ijskap kan onder bepaalde omstandigheden de bekende golfstroom stabiliseren. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht hebben ontdekt dat smeltwater uit het zuiden de verzwakking van de Atlantische oceaancirculatie kan afremmen. Maar of dat echt goed nieuws is…
De AMOC wordt al jarenlang gezien als een tikkende tijdbom. De opwarming van de aarde en het smeltwater van Groenland kunnen deze oceaanstroming verzwakken of zelfs doen stilvallen, wat grote gevolgen heeft voor het klimaat in Europa.
Onderzoeker Sacha Sinet van het Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek Utrecht stelt echter dat niet alle klimaateffecten elkaar versterken. Onder bepaalde omstandigheden kan het smelten van de West-Antarctische ijskap er namelijk voor zorgen dat de Atlantische circulatie juist stabiliseert.
Stabiliserende Reactie
Het smeltwater uit het zuiden kan de AMOC robuuster maken tegen verstoringen uit het noorden. “In mijn modelexperimenten zag ik dat wanneer smeltwater vrijkomt bij West-Antarctica, de oceaancirculatie meer aankan als het gaat om smelt van Groenland”, aldus Sinet. “Dat noemen we een stabiliserende interactie.”
Zowel de AMOC als de ijskappen van Groenland en West-Antarctica zijn belangrijke kantelpunten van ons klimaatsysteem. Zodra een belangrijke drempel wordt overschreden, kunnen deze systemen abrupt omslaan. Het omvallen van een systeem kan een domino-effect veroorzaken.
Onderzoek naar deze kantelpunten legt vaak de focus op versterkende interacties die zo’n domino-effect kunnen versnellen. Sinets onderzoek tonen echter aan dat stabiliserende interacties ook cruciaal zijn en een systeem kunnen helpen om weerstand te bieden tegen veranderingen.
Van Concept naar Complex Model
Het idee dat smeltwater uit het zuiden de oceaancirculatie kan afremmen of versterken is al eerder aangetoond in vereenvoudigde klimaatmodellen. “Denk aan een oceaan voorgesteld als een aantal met elkaar verbonden bakken water”, zegt Sinet. “Deze modellen helpen de mechanismen te begrijpen, maar representeren de echte fysica van het klimaat maar ten dele.”
Het huidige onderzoek gaat verder en gebruikt een klimaatmodel van middelhoge complexiteit, waarin oceaan en atmosfeer realistischer worden nagebootst. “We hadden goede redenen om dit te verwachten, maar het was toch verrassend om het in de simulaties te zien gebeuren”, vertelt Sinet. “Het is bijzonder om je verwachtingen echt terug te zien in een klimaatmodel dat dichter bij de werkelijkheid staat.”
Hoe Werkt die Stabilisatie Precies?
“Wanneer alleen het smeltwater van Groenland de oceaan binnendringt, wordt de Noord-Atlantische Oceaan geleidelijk minder dicht en zwaar”, legt Sinet uit. “Uiteindelijk overschrijdt het een kritieke drempel waar het gebruikelijke zinken van koud, dicht water stopt. Dit zinken is de drijvende kracht achter de Atlantic Overturning Circulation, en als dit stopt, stort de golfstroom in.”
“Wanneer ook smeltwater uit West-Antarctica wordt toegevoegd, vindt de shutdown nog steeds plaats, maar slechts gedeeltelijk. Antarctisch smeltwater verzwakt de AMOC vroegtijdig, waardoor het systeem zijn omslagpunt bereikt onder een kleinere hoeveelheid Groenlands smeltwater,” zegt Sinet. “Hierdoor is de verandering minder abrupt, en hoewel de diepere convectie bij Groenland stopt, kan deze verder naar het zuiden doorgaan.”
“Op deze manier wordt de AMOC zwakker, maar ook veerkrachtiger tegen extra smeltwater van Groenland”, voegt hij toe.
Geen Reden tot Geruststelling
Toch waarschuwt Sinet voor al te optimistische interpretaties van zijn werk. Dat het smelten van West-Antarctica de oceaancirculatie kan stabiliseren, is niet per se goed nieuws.
“We hebben het over een scenario waarin een complete ijskap verdwijnt, met meters zeespiegelstijging als gevolg,” benadrukt hij. “Dat is op zichzelf catastrofaal. Wat mijn studie vooral laat zien, is dat we ook de stabiliserende interacties moeten begrijpen, omdat ze bepalend zijn voor hoe de toekomst van het klimaatsysteem eruitziet.”
