De aardschokken in Griekenland en hoe deze gedecodeerd kunnen worden – Nieuwe gegevens worden geleverd door de registratie van actieve breuken.
Wetenschappers van het Nationaal Observatorium van Athene (NOA) en Nieuw-Zeeland hebben met behulp van gedetailleerde Digitale Hoogtemodellen (DHM) een systematische kaart van het land gemaakt om de actieve breuken in het vasteland van Griekenland vast te leggen, waar aardbevingen vaak voorkomen.
De onderzoekers hebben honderden nieuwe seismische breuken onthuld en de bekendere met meer precisie in kaart gebracht, waarmee zij de AFG (Actieve Breuken Griekenland) hebben gecreëerd, de eerste database van actieve breuken in Griekenland, die is samengesteld op basis van het seismische profiel van de breuken in het landschap en gepubliceerd is in het gerenommeerde tijdschrift Scientific Data.
De Noodzaak voor Inzicht in Seismische Bronnen
Volgens de internationale wetenschappelijke groep, bestaande uit Dr. John Begg, Dr. Vassiliki Mouslopoulou, Dr. Dave Heron en Prof. Andy Nicol, ligt er achter de dramatische contrasten van het Griekse landschap een voortdurende geologische machine:
“Het land, ingeklemd tussen twee continenten, wordt vervormd door de voortdurende beweging van Afrika naar het noorden en Eurazië naar het zuiden. Het terrein van Griekenland blijft vandaag de dag veranderen, voornamelijk door de actie van actieve seismische breuken. Veel van deze breuken blijven echter goed verborgen onder vegetatie, binnen de groeiende stedelijke gebieden of in de complexiteit van het landschap zelf.”
Met de economie die steeds meer afhankelijk is van het toerisme en de ambitie om een energiehub te worden in de oostelijke Middellandse Zee, heeft Griekenland dringend behoefte aan een beter begrip van de verspreiding van seismische bronnen in het hele land. Dit vereist een gedetailleerde kaart van de actieve breuken in zowel het land als in onderwatergebieden.
Classificatie van Breuken
De AFG levert de wetenschappelijke gemeenschap de eerste nationale kaart van actieve breuken op basis van de morfologie van het landschap, in een consistente schaal van 1:25.000. De AFG registreert 3.815 sporen van breuken, gegroepeerd in 892 breuken, waarbij meer dan de helft hier voor het eerst in kaart is gebracht, en bevat ook 35 oppervlakkige breuken die verband houden met historische aardbevingen.
Elke breuk wordt volgens het onderzoek geclassificeerd als:
- Actief: wanneer het terrein recentelijk lijkt vervormd.
- Waarschijnlijk Actief: wanneer de breuk zichtbaar is in het landschap, maar de gegevens over zijn activiteit minder duidelijk zijn.
- Onzeker: wanneer er meer waarnemingen nodig zijn om het bestaan van de breuk te bevestigen.
De wetenschappelijke groep benadrukt dat verdere classificatie ook omvat hoe sterk de breuken hun afdrukken in het landschap hebben achtergelaten: “Sporen die lijken op ‘snijwonden’ duiden op recente activiteit (waarschijnlijk binnen het Holoceen, dat wil zeggen de afgelopen 10.000 jaar), terwijl meer afgeronde afdrukken duiden op progressief oudere aardbevingen.”
Meer dan 2.000 Actieve Breuken Geclassificeerd
In totaal worden meer dan 2.000 sporen van breuken in de AFG als actief geclassificeerd, terwijl ongeveer 1.600 als waarschijnlijk actief worden beschouwd. De analyse toonde ook aan dat meer dan de helft van de actieve breuken in Griekenland de stroom van rivieren, de afzetting van sedimenten en de grenzen tussen bergen en valleien beïnvloeden. Deze relaties wijzen erop dat sommige actieve breuken nog steeds onzichtbaar blijven, “begraven” onder jongere sedimenten.
“In de afgelopen jaren heeft technologie de manier waarop we de aarde ‘zien’ radicaal veranderd,” benadrukt de internationale wetenschappelijke groep. Door de methodologie die zij hebben toegepast, benadrukken ze dat digitale hoogtemodellen (DHM) wetenschappers in staat stellen om het terrein en zijn bewegingen te “lezen” met een precisie die voorheen niet mogelijk was.
Specifiek leggen ze uit dat een DHM niet slechts een kaart is; het is een driedimensionale weergave van het aardoppervlak. Elk punt in het model heeft een hoogte, waardoor wetenschappers de complexiteit van het terrein met uitzonderlijke detail kunnen visualiseren en structuren kunnen identificeren die met het blote oog onzichtbaar zijn.
Belang van de Kaart voor Infrastructuur
De kaart van actieve breuken is echter niet alleen van belang voor de ‘wetenschap’, zoals Dr. Vassiliki Mouslopoulou, hoofdonderzoeker van het Geodynamisch Instituut van het Nationaal Observatorium van Athene, en lid van het wetenschappelijke team, opmerkt: “Het heeft praktische implicaties voor de veiligheid en duurzaamheid van de infrastructuur van het land. Wegen, bruggen, dammen en energie-eenheden moeten worden ontworpen met kennis van de verspreiding van de actieve seismische bronnen die de aarde kunnen bewegen. De informatie die de AFG levert, kan, wanneer deze wordt samengevoegd met instrumentele registraties van aardbevingen en aarddeformaties, de Griekse modellen voor seismisch risico verbeteren.”
Van zijn kant merkt Dr. John Begg, een belangrijke bijdrager aan de AFG, op dat “technologie op zich niet genoeg is.” “De interpretatie van DHM’s vereist het ervaren oog van de geoloog, iemand die een tektonisch front kan onderscheiden van een geërodeerd oppervlak. Digitale aanwijzingen worden gevalideerd wanneer ze worden vergeleken met een reeks criteria voor de activiteit van breuken, veldobservaties en vergelijking met bestaande studies. De kracht van de AFG ligt in de combinatie van technologische hulpmiddelen met decennia van geologische kennis,” benadrukt hij.
Het Ontleden van het Landschap
Volgens de onderzoekers is zo’n benadering bijzonder onthullend voor een land met een gevarieerd landschap, zoals Griekenland. “Nauwkeurige observatie, in combinatie met de ervaring van de waarnemer, kan de sporen scheiden die door aardbevingen zijn gemaakt van die welke zijn gekerfd door natuurlijke erosie of de mens. Afgeleide beelden met bijzondere belichting (hillshades) en hellingskaarten (slopemaps) tonen aan dat de omkering van een vallei, de afleiding van een rivier of het driehoekige front van een berg onmiskenbare ‘geomorfologische afdrukken’ van aardbevingen uit het verleden langs actieve breuken zijn.”
De database AFG is vrij toegankelijk voor iedereen. Bovendien kan via een interactieve kaart van Griekenland elke ingenieur, onderzoeker of burger inzien waar de actieve breuken zich bevinden en wat de belangrijkste kenmerken ervan zijn. De AFG – Actieve Breuken Griekenland hoopt bij te dragen aan de nationale inspanningen voor de registratie van actieve seismische bronnen in Griekenland en een voorbeeld te zijn voor andere seismisch actieve landen die digitale landschappen willen gebruiken voor de identificatie van actieve breuken.
