Bijna een paar jaar geleden juichten Italiaanse onderzoekers over de ontdekking van vloeibaar water onder de oppervlakte in de Zuidpoolregio van Mars. Nieuwe gegevens van de Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) brengen deze veronderstelling echter in twijfel, zoals de NASA recentelijk heeft bevestigd.
In 2018 meldde een team onder leiding van Roberto Orosei van het Italiaans Nationaal Instituut voor Astrofysica in Bologna dat ze vloeibaar water op Mars hadden gevonden. Ze gebruikten het instrument Mars Advanced Radar for Subsurface and Ionospheric Sounding (MARSIS) van de Europese Mars Express, dat een meer dan 1,5 kilometer diep gelegen structuur onder het ijs van de Mars-zuidpool heeft gedetecteerd.
Recent heeft een team van Amerikaanse planetologen, Gareth Morgan en Than Putzig, de regio opnieuw onderzocht. De gegevens verzamelden ze met behulp van het SHARAD-instrument van de MRO. SHARAD werkt in een ander frequentiebereik dan MARSIS en biedt daardoor een hogere resolutie.
De MRO-gegevens leiden Morgan en Putzig tot een heel andere conclusie dan de Italiaanse onderzoekers: de door MARSIS ontdekte structuur blijkt meer op een laag van steen en stof te duiden. Dit schrijven ze in het vakblad Geophysical Research Letters.
Volgens Morgan en Putzig kan het sterke signaal van een gladde formatie komen, zoals een lavastroom. De Zuidpool van Mars is bezaaid met kraters die bedekt zijn met een ijskap. De meeste radarbeelden tonen talloze pieken en valleien, en MARSIS zou in dit gebied een relatief glad gebied hebben gevonden, dat zeldzaam is in deze regio.
Het doelgebied is ongeveer 20 kilometer groot en bestaat uit een laag waterijs van ongeveer 1,5 kilometer dik. Onder deze laag ligt de structuur die het Italiaanse team heeft aangezien voor een meer van vloeibaar zoutwater.
Radarsignalen kunnen door veel materialen heen gaan of geabsorbeerd worden, wat slechts een zwakke reflectie oplevert. Water daarentegen produceert een sterk en duidelijk signaal, vooral vloeibaar water. MARSIS ontving zo’n sterk signaal, dat het team van Orosei dit als vloeibaar water interpreteerde. Ze geloofden dat het in de heersende temperaturen vloeibaar kon zijn omdat het om zeer zout water ging met een lager vriespunt.
Volgens NASA was een speciale manoeuvre nodig om het doelgebied op Mars te onderzoeken, aangezien de radarantenne aan de achterkant van de MRO is gemonteerd. Hierdoor blokkeert de romp van de sonde het zicht van het instrument. Door de MRO 120 graden te draaien, werd de werking van SHARAD verbeterd.
Morgan en Putzig zijn van plan om in de toekomst meer van deze ‘Very-Large-Roll’-manoeuvres uit te voeren, zodat ze ook in andere gebieden van Mars beter onder de oppervlakte kunnen kijken. Een van deze gebieden is de formatie Medusae Fossae, waar ondergrondse ijsvoorraden worden vermoed.
