Decennialang hebben wetenschappers geprobeerd, zonder succes, de genetische geheimen van de oude Egyptenaren te ontcijferen. Hoge temperaturen, vochtigheid en de tand des tijds hebben het behoud van DNA bemoeilijkt, waardoor herhaalde pogingen om een volledige genetische sequentie te verkrijgen van individuen die in het oude Egypte leefden, telkens mislukten. Echter, een internationaal team van onderzoekers is erin geslaagd om voor het eerst het volledige genoom van een individu dat meer dan 4.500 jaar geleden leefde, te sequencen. Deze vooruitgang is te danken aan enkele ongebruikelijke conserveringsomstandigheden.
De overblijfselen behoren tot een man die begraven is in een afgesloten aardewerken vat in Nuwayrat, ten zuiden van Cairo. Het graf, uitgehouwen in de rots, heeft het lichaam beschermd tegen extreme hitte en vochtigheid, waardoor het DNA verrassend goed bewaard is gebleven. Deze mijlpaal biedt een ongekend inzicht in de genetische samenstelling van de vroege Egyptische populaties, en onthult connecties die tot nu toe alleen gesuggereerd werden door archeologische ontdekkingen. De resultaten zijn gepubliceerd in een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift en hebben grote belangstelling gewekt binnen de wetenschappelijke gemeenschap.
ADN van een Oude Egyptenaar
De man, wiens dateringen geschat worden tussen de 4.500 en 4.800 jaar geleden, is het oudste individu van wie een volledig genoom is geëxtraheerd en geanalyseerd op Egyptisch grondgebied. De analyse van zijn DNA onthult een overwegend Noord-Afrikaanse genetische samenstelling, die ongeveer 80% van zijn erfelijk materiaal vertegenwoordigt. De overige 20% komt van West-Aziatische populaties, vooral uit het oude Mesopotamië. Deze genetische mix bevestigt eerdere theorieën over culturele en commerciële interacties tussen Egypte en de vruchtbare halve maan, die de huidige landen Irak, Iran, Syrië en Jordanië omvat.
Archeologen en geneticisten hebben jaren gewerkt met indirecte aanwijzingen van deze verbindingen, zoals de aanwezigheid van keramiek, gereedschappen en vergelijkbare symbolen tussen de twee regio’s. Tot nu toe was er echter geen biologisch bewijs dat deze wederzijdse invloed bevestigde. De ontdekking van goed bewaard DNA markeert een keerpunt in dit onderzoeksgebied. Volgens Dr. Adeline Morez Jacobs, een gastonderzoeker aan de John Moores Universiteit in Liverpool en de hoofdauteur van de studie, maken de resultaten het mogelijk om fundamentele aspecten van het leven van de man te reconstrueren, van zijn dieet en levensstijl tot zijn uiterlijke verschijning en vermoedelijke beroep. “We zijn erin geslaagd genetische, bot- en tandinfo te integreren om een gedetailleerd portret van dit individu te vormen,” legt de wetenschapper uit.
De Sequencing Methode
De gebruikte sequentiemethode, bekend als “shotgun sequencing”, maakt het mogelijk om al het DNA in een monster te analyseren, zonder zich alleen te concentreren op specifieke merkers. De co-auteur van de studie, Dr. Linus Girdland-Flink van de Universiteit van Aberdeen, gaf aan dat het DNA is geëxtraheerd uit het wortelcement van een van de tanden van deze man. Door isotopen in het tandglazuur te analyseren, was het mogelijk vast te stellen dat de man opgroeide in de Nijldvallei, met een dieet dat voornamelijk bestond uit granen zoals tarwe en gerst, evenals typische plantaardige en dierlijke eiwitten uit de regio. Deze resultaten zijn consistent met een leven in Egypte vanaf de kindertijd, wat de hypothese versterkt dat de Mesopotamische genetische invloed voortkwam uit eerdere migraties.
De forensische analyse van het skelet, uitgevoerd door tandheelkundig antropoloog Joel Irish, onthulde dat de man tussen de 44 en 64 jaar oud was op het moment van zijn dood, een uitzonderlijke levensduur voor die tijd. Irish merkte duidelijke tekenen van constante fysieke inspanning op: slijtage van de wervels, botontsteking in het bekken door langdurig zitten op harde oppervlakken, en opvallende spierinvoegingen die wijzen op zware arbeid en het hanteren van zware objecten. Opmerkelijk is dat deze kenmerken in contrast staan met het type begraving dat hij ontving, wat suggereert dat hij een speciale behandeling kreeg. De begrafenis in een aardewerken vat binnen een rotsgraf was ongebruikelijk voor individuen uit de arbeidersklasse.
De gegevens die zijn verzameld, openen de deur naar nieuwe onderzoeken over de bevolking van het oude Egypte en hun oorsprong. Om te verifiëren of deze genetische mix algemeen was in de regio, zal het noodzakelijk zijn om andere vergelijkbare menselijke resten te analyseren. De studie vergeleek het genoom van de man met dat van meer dan 3000 moderne mensen en 805 oude individuen, en identificeerde opmerkelijke overeenkomsten met populaties uit Noord-Afrika en het Nabije Oosten. Iosif Lazaridis, genetist aan de Universiteit van Harvard en specialist in oud DNA, die niet deelnam aan dit onderzoek, beschouwt de ontdekking als bewijs dat er al vroeg een vermenging bestond tussen inheemse Afrikaanse bloedlijnen en de volkeren van de vruchtbare halve maan.
