Astronomen hebben op de vroege morgen van 11 tot 12 november een zeldzaam fenomeen vastgelegd: de komeet C/2025 K1 (ATLAS) viel in drie stukken direct nadat hij in de nabijheid van de Zon was geweest.
De breuk werd nauwkeurig vastgelegd door de Copernicus-telescoop in het Sterrenobservatorium van Asiago, Italië. Uit de waarnemingen bleek dat de komeet uiteenviel in twee grote blokken en een derde kleiner stuk.
De komeet trok aandacht vanwege de snelle toename van helderheid terwijl hij zich naar zijn perihelium bewoog (het punt in de baan van een hemellichaam dat het dichtst bij de Zon is), dat plaatsvond op 8 oktober. Hij desintegreerde pas ongeveer een maand later – de breuk is een vertraagd effect van de extreme verwarming, geen direct voorval.
De intense verwarming door de nabijheid van de Zon – ongeveer 0,33 astronomische eenheid, net voorbij de baan van Mercurius – wees al op de mogelijkheid dat de kern de reis niet zou overleven.
De Zon ‘sloopte’ de komeet door zijn kwetsbare materialen te verhitten. C/2025 K1 wordt beschouwd als een “dynamisch nieuwe” komeet, een bezoeker die voor het eerst door het binnenste van ons Zonnestelsel reist.
Voorlopige studies wijzen uit dat hij zich in extreem verre en koude gebieden, zoals de Oortwolk, heeft gevormd, waar bevroren materialen vrijwel onveranderd zijn gebleven sinds de oorsprong van ons Zonnestelsel.
Bij zijn eerste verkenning van de warme omgeving nabij de Zon werd de kern blootgesteld aan thermische veranderingen waarvoor hij niet voorbereid was.
Bij het perihelium ontving de komeet een intense dosis zonne-straling. Dit verwarmde zowel de oppervlakte als de interne lagen van de kern snel, waardoor het ijs in zijn poriën verdampte en ontsnapte in uitbarstingen van gas en stof.
Deze interne “stoten” functioneren als kleine explosies die delen van de komeet in verschillende richtingen kunnen duwen – precies wat astronomen observeerden toen de kern begon te barsten.
Enkele dagen voor de breuk hadden monitorinstrumenten al twee plotselinge helderheidsverhogingen gedetecteerd, typische signalen dat de komeet instabiel materiaal uitstootte.
Dit gedrag was een waarschuwing dat de kern onder zware druk stond en kon breken. Dit gebeurde tussen 10 en 11 november, toen de eerste beelden de vorming van de drie fragmenten toonden.
De fragmenten onthullen een “cosmische tijdmachine” gemaakt van ijs en stof. De beelden die zijn vastgelegd door de Copernicus-telescoop verbazen astronomen. Ze toonden twee hoofdbrokken op een afstand van ongeveer tweeduizend kilometer van elkaar, plus een kleiner fragment aan de linkerkant van het paar.
Gegevens verzameld door het Virtual Telescope Project bevestigen de snelle evolutie van de breuk. Binnen 24 uur verwijderde een groot stuk van de kern zich van het fragment dat naar de Zon stond, wat de instabiliteit van het overgebleven materiaal aantoont.
Voor onderzoekers biedt de fragmentatie een unieke wetenschappelijke kans. Wanneer een jonge komeet breekt, onthult hij interne lagen die praktisch intact zijn gebleven sinds de vorming van de oerstofwolk – de schijf van stof en gas die meer dan 4,5 miljard jaar geleden de planeten heeft voortgebracht.
Astronomen van het Italiaanse Nationaal Institute for Astrophysics (INAF) beweren dat de analyse van deze fragmenten het mogelijk maakt om chemische samenstelling, dichtheid, structuur en porositeit van een lichaam te onderzoeken dat fungeert als een natuurlijke “tijdmachine”, die aanwijzingen over het begin van ons Zonnestelsel behoudt.
De betrokken teams zullen de beelden de komende dagen grondig analyseren, wat mogelijk nog fijnere details over de breuk kan onthullen.
Diezelfde observatienacht produceerde een andere ongebruikelijke scène: een intense rode aurora verscheen aan de lucht van het stadje Asiago, Italië – een effect van de krachtige zonne-activiteiten van de week. Het vormde een zeldzaam decor bij een van de meest opmerkelijke komeetfragmentaties van 2025.
