Het Nationaal Herbarium van Mexico (MEXU) met meer dan 1,6 miljoen plantmonsters, speelt een cruciale rol in het huidige onderzoek naar biodiversiteit en klimaatverandering, zo benadrukt botanicus Esteban Manuel Martínez Salas. “Het is de primaire referentie voor elk onderzoek”, zegt hij. “Voor elk onderzoek, of het nu gaat om een soort, een plantengemeenschap of iets anders, moet je de identiteit van de organismen kennen. En al dat materiaal is opgeslagen in het Nationaal Herbarium. Het is de primaire bron van alles.”
Martínez Salas wijst op het belang van identiteitskennis in biodiversiteitsstudies, klimaatverandering, chemisch onderzoek en het gebruik van giftige planten. “Het begint altijd met de vraag: ‘Wat is het? Waar gaan we mee werken?’ De identiteit van de soorten is hier te vinden,” voegt hij toe in een interview.
Vijftig jaar geleden moesten onderzoekers die geïnteresseerd waren in Mexicaanse planten naar het Amerikaanse Nationaal Natuurhistorisch Museum gaan, dat destijds zo’n 500.000 plantmonsters bezat, terwijl MEXU slechts 150.000 had. Tegenwoordig is MEXU het grootste herbarium in Latijns-Amerika; het overtreft dat van Córdoba in Argentinië, dat een miljoen planten heeft, en dat van São Paulo in Brazilië, met 800.000 exemplaren. Bovendien heeft MEXU zich in de afgelopen vijf decennia ontwikkeld tot één van de snelst groeiende herbariums ter wereld.
Een van de meest opmerkelijke projecten dat het herbarium heeft ondersteund, zijn de botanische verkenningen die in de jaren ’80 met steun van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank zijn uitgevoerd. “In 1985 waren we het meest actieve herbarium ter wereld, zelfs actiever dan dat van Missouri, met meer dan 100.000 verzamelnummers,” zegt Martínez Salas.
Een andere mijlpaal was het project Flora Mesoamericana, een multinational initiatief dat de flora van het Istmo van Tehuantepec tot Panama documenteerde, met deelname van de Missouri Botanical Garden en het Nationaal Natuurhistorisch Museum van Londen. “Hieruit is een boek ontstaan, geschreven in het Spaans, terwijl de meeste literatuur in het Engels is,” benadrukt hij.
Het herbarium heeft ook bijgedragen aan de samenstelling van een volume over varens in Mexico, met meer dan 1130 soorten. “Brazilië, dat bijna een continent is, heeft 1250 registraties,” voegt Martínez Salas toe.
Momenteel fungeert MEXU als een primaire referentie voor onderzoek naar ecologie, fytogeografie, etnobotanie, paleobotanie en behoud. “De afgelopen vier jaar heb ik alle 42 nieuwe natuurgebieden bezocht en de vegetatie geclassificeerd. We hebben vegetatielijsten gemaakt voor elk van deze gebieden langs de Mexicaanse Pacific,” vertelt hij.
Bovendien hebben ze meer dan 1300 plantensoorten geïdentificeerd in het Monarchvlinderreservaat, waar voorheen slechts 300 tot 400 bekend waren. Ook trainen ze personeel van het Nationaal Instituut voor Statistiek en Geografie, dat kaarten maakt van grondgebruik en vegetatie in het land.
Een lopend project is de sequencing van de meeste bomen in Mexico. “Met al het werk dat we hebben gedaan, zijn de samples relatief recent (van de afgelopen 50 jaar). We kunnen monsters nemen voor genetische sequencing.” Dit stelt hen in staat om de evolutie van de flora in het land te bestuderen zonder afhankelijk te zijn van buitenlandse instellingen. “We nemen monsters direct uit het herbarium en voeren de sequencing hier uit,” legt hij uit.
In een tijd waarin de verandering van gebruik van het land – door landbouw en veeteelt – een bedreiging vormt voor endemische en zeldzame planten in Mexico, benadrukt Martínez Salas dat de rol van het herbarium van cruciaal belang is. “Taxonomisch werk bepaalt of iets endemisch is, of het belangrijk of uniek is. Dit is het startpunt voor elke toepassing en conserveringsactiviteit.”
De botanicus roept jongeren op om interesse te tonen in deze discipline en vraagt docenten om toekomstige specialisten te inspireren. “We hebben leiders zoals Óscar Sánchez of Francisco González nodig, die een hele generatie inspireerden om de klas te verlaten en rechtstreeks met de natuur in contact te komen,” concludeert hij.
