Er is geen andere boom die zoveel over de tijd lijkt te weten als de tejo. De Taxus baccata, die behoort tot een van de oudste botanische families ter wereld, observeert al eeuwen – zelfs millennia – hoe de winden en beschavingen veranderen. In de vochtige bossen van Europa, wanneer alles om hen heen verwelkt, blijven de tejoda’s groen. Onveranderlijk. Schaarser.
Sommige Europese exemplaren zijn meer dan twee duizend jaar oud. Op het Iberisch schiereiland komen ze voor in alle bergketens, van Galicië tot de Pyreneeën, waar ze samenleven met eiken, berken, hulst, lindebomen, beuken of dennen, maar ook geïsoleerde populaties in het Centraal Plateau en enkele mediterrane bergketens.
Wortels van de Eeuwigheid
Als een heilige boom, vanwege zijn blijvende groen, werd de tejo in de oudheid beschouwd als een afschrikmiddel tegen kwade geesten. Dit verklaart waarom veel volkeren tempels en altaren bouwden nabij tejo’s, waar religieuze festiviteiten plaatsvonden onder hun schaduw. Voor de Kelten symboliseerde de tejo het eeuwige leven en zijn aanwezigheid voor kerken, abdijen en christelijke begraafplaatsen werd een gewoonte.
De hars, bladeren en zaden van de tejo zijn toxisch, maar het flexibele en sterke hout werd gebruikt voor het maken van dagelijkse voorwerpen tot oorlogswapens. Er werd zelfs een fragment van een speer van tejo-hout gevonden in Clacton-on-Sea, dat zo’n 400.000 jaar oud wordt geschat. Sommige studies interpreteren bepaalde takken in prehistorische rotstekeningen mogelijk als verwijzingen naar deze soort.
Een Relict van het Verleden
Botanisch gezien is de tejo een zeldzaamheid. Hij groeit langzaam en heeft een gemiddelde hoogte, die zelden meer dan tien meter bereikt, hoewel enkele eeuwenoude bomen groter zijn. Desondanks maakt zijn kracht hem niet immuun voor kwetsbaarheid: het wordt als een kwetsbare soort beschouwd. Habitatverlies, branden, concurrentie van expansieve soorten en druk van vee hebben de natuurlijke regeneratiecapaciteit verminderd. Toch is zijn ecologische rol essentieel. De wortels stabiliseren de bodem, de kruin biedt onderdak aan diverse fauna en helpt het ecosysteem in evenwicht te houden.
Hun ideale habitat zijn frisse en schaduwrijke bodems, samen met eiken, beuken of hulst. In deze enclaves – de tejoda’s – blijft de lucht vochtig en het klimaat gereguleerd: onder hun weelderige takken daalt de temperatuur met twee tot drie graden in de zomer en stijgt gelijk in de winter. In Spanje overleven nog enkele van deze unieke bossen, ware natuurlijke heiligdommen waar het de moeite waard is om doorheen te wandelen.
Verbazingwekkende Tejoda’s om te Ontdekken
Teixadal de Casaio (Ourense)
In de bergen van Trevinca, in de gemeente Carballeda de Valdeorras, ligt de Teixadal de Casaio, het oudste bos van Galicië en wellicht ook van Spanje. Een echte natuurlijke relikwie gevormd door meer dan 400 tejo’s, waarvan vele ouder dan vijfhonderd jaar zijn. Het bos kan moeilijk te bereiken zijn, maar wellicht heeft deze moeilijkheid bijgedragen aan het behoud ervan.
Tejeda de Tosande (Palencia)
Ongeveer zes kilometer van Cervera de Pisuerga begint het pad naar de Tejeda de Tosande, een van de meest spectaculaire tejoda’s van het noordelijke schiereiland. Het pad voert door open weiden en een dichte beukenbos waar majestueuze tejo’s van meer dan een meter en een halve diameter en bijna duizend jaar oud zich verheffen.
Onzichtbare Tejoda’s van Pagoeta en Aralar (Baskenland)
In het Baskenland, tussen de Atlantische groen en de kalksteen, schuilen de onzichtbare tejoda’s in het Natuurpark Pagoeta en de Sierra de Aralar. Beide behoren tot een van de meest waardevolle habitats, erkend door de Europese Unie vanwege hun zeldzaamheid.
Bos van Tejedelo (Zamora)
In de oudste bergen van Sanabria bevindt zich het bos van Tejedelo, een van de best bewaard gebleven tejoda’s van ons land, waarin meer dan honderd exemplaren groeien die de duizend jaar overschrijden.
Route van de Tejo’s (Asturië)
In het Asturiaanse gemeente Allande behoudt de natuur nog steeds zijn ongedisciplineerde karakter. De Route van de Tejo’s, met ongeveer 15 kilometer, verbindt twee dorpen waar eeuwenoude tejo’s te vinden zijn. Het pad gaat door beuken- en eikenbossen, langs beken en grotten.
Tejo van Arroyo de Barondillo (Madrid)
In het Nationaal Park van de Sierra de Guadarrama groeien 43 bomen die als bijzonder worden geclassificeerd vanwege hun ecologische, historische en wetenschappelijke waarde. Onder hen steekt de Tejo van Arroyo de Barondillo, die naar schatting meer dan 1.500 jaar oud is, eruit als een van de oudste en meest emblematische bomen in de Gemeenschap Madrid.
Route van de Millenium Tejo’s (Granada)
In het Natuurpark van de Zijden van Cazorla, Segura en Las Villas, vat de Route van de Millenium Tejo’s de essentie van het meest wilde landschap van Andalusië samen. Deze korte, gezinsvriendelijke route biedt toegang tot een van de best bewaarde ecosystemen in de regio.
Of je nu een natuurliefhebber bent of gewoon op zoek bent naar avontuur, de tejoda’s van Spanje bieden een fascinerende reis door de tijd en de natuur. Laat de magie van deze eeuwenoude bomen je inspireren en herinneren aan de schoonheid van onze natuurlijke wereld!
