Francisco Javier Samper, hoogleraar aan de UDC en expert op het gebied van hydrologie, heeft meer dan 32 jaar ervaring in Galicië en leidt een team dat uitgebreide studies heeft uitgevoerd naar de ondergrondse waterbronnen in de regio. Onderzoekslocaties zoals Ponte Caldelas, Culleredo, Sobrado dos Monxes, Abegondo, Oia en Beariz hebben allemaal hun geheimen onthuld dankzij zijn werk. Samper en zijn team hebben zelfs aangetoond dat de bouw van tunnels voor de Hogesnelheidslijn tussen A Coruña en Vigo de bronnen en putten in de omgeving aanzienlijk heeft veranderd en zelfs heeft uitgeput.
Met zijn uitgebreide kennis en ervaring is Samper ervan overtuigd dat er veel meer ondergrondse waterbronnen zijn dan de officiële cijfers aangeven. Hij bekritiseert het gebrek aan interesse en actie van de overheden die tot nu toe vooral rapporten naar de EU hebben gestuurd over de chemische en kwantitatieve staat van de waterbronnen. Samper wijst erop dat bijna een vijfde van alle ondergrondse waterbronnen van Spanje zich in Galicië bevindt, en dat dit nog niet voldoende erkend wordt.
In de landelijke gebieden, waar ongeveer 700.000 mensen afhankelijk zijn van deze kostbare waterreserves, hebben inwoners vaak zelf putten en gemeentelijke watervoorzieningen aangelegd. Voor de invoering van de Waterwet in 1986 werden deze natuurlijke bronnen als particuliere eigendom beschouwd tot iemand ze ontdekte en exploiteerde. Na de wetgeving is het recht op deze waterbronnen publieke eigendom geworden, en wordt het beheerd door de waterconferenties.
Ondanks deze veranderingen zijn veel waterafnames nog steeds niet geregistreerd bij Aguas de Galicia, waardoor het moeilijk is om het daadwerkelijke verbruik te achterhalen. Samper benadrukt echter dat het potentieel voor verdere exploitatie van deze bronnen aanzienlijk is, hoewel hij suggereert dat de aanpak van Augas de Galicia niet moet bestaan uit het graven van diepere putten om enorme hoeveelheden water te onttrekken. In plaats daarvan pleit hij voor de aanleg van meerdere kleinere infrastructuren verspreid over het gebied.
Samper waarschuwt dat deze waterbronnen waarschijnlijk niet geschikt zijn voor de watervoorziening van grote steden zoals Vigo of A Coruña, waar een grote waterstroom van meerdere kubieke meters per seconde nodig is. Dit zou honderden putten vereisen. Hij wijst ook op de variabiliteit van waterbeschikbaarheid in de ondergrondse lagen – zelfs een kleine verschuiving kan leiden tot aanzienlijke verschillen in de hoeveelheid beschikbaar water.
Met de gevolgen van klimaatverandering die de neerslagpatronen beïnvloeden, groeit de interesse van de autoriteiten voor ondergrondse waterbronnen. Ook de risico’s van watervervuiling en de hoge waterconsumptie in eucalyptusplantages verhogen de aandacht voor deze bronnen. In reactie op mogelijke watervoorzieningsproblemen werkt Samper en zijn team van het Aquaterra-onderzoeksgebied aan oplossingen om de veerkracht van gemeentelijke watervoorzieningen te verbeteren, inclusief de ontwikkeling van “putbatterijen” om bewoners van water te voorzien in tijden van schaarste. Samper merkt op dat voor het eerst overheden naar hen toekomen voor advies over de benutting van ondergrondse waterbronnen.
