Wereldwijd heeft slechts 1 op de 6 miljoen mensen het bloedtype Rh nul. Wetenschappers proberen nu dit zeldzame bloedtype in het laboratorium te creëren om levens te redden.
Bloedtransfusies zijn een revolutie in de moderne geneeskunde. In geval van een verwonding of noodoperatie kan gedoneerd bloed van anderen levens redden. Echter, niet iedereen kan profiteren van bloedtransfusies, vooral mensen met zeldzame bloedgroepen hebben grote moeite om bijpassend bloed te vinden.
Een van de zeldzaamste bloedgroepen is Rh nul, dat tot nu toe bij slechts 50 mensen wereldwijd is aangetroffen. Dit betekent dat mensen met dit bloedtype in noodsituaties een zeer lage kans hebben om geschikt bloed te vinden.
Mensen met het Rh nul bloedtype worden vaak aangeraden om hun eigen bloed te bevriezen en op te slaan. Het belang van dit bloedtype gaat echter verder. In de medische en onderzoeksgemeenschap wordt het soms ‘gouden bloed’ genoemd.
Dit komt omdat Rh nul bloedtype kan helpen bij universele bloedtransfusies. Wetenschappers zijn op zoek naar manieren om immunologische problemen op te lossen die het gebruik van gedoneerd bloed bemoeilijken.
Hoe worden bloedgroepen ingedeeld?
Het bloedtype in je lichaam wordt bepaald aan de hand van specifieke markers op de oppervlakte van je rode bloedcellen. Deze markers, die antigenen worden genoemd, zijn gemaakt van eiwitten of suikers en worden door het immuunsysteem herkend.
Professor Ash Toy van de Universiteit van Bristol legt uit: “Als je bloed krijgt met verschillende antigenen dan die van je eigen bloed, zal je lichaam antistoffen aanmaken en dat bloed aanvallen.” Dit kan levensbedreigend zijn bij een tweede bloedtransfusie.
De twee bloedgroepen die de grootste immuunreacties veroorzaken, zijn ABO en Rh. Bloedgroep A heeft A-antigenen, bloedgroep B heeft B-antigenen, en bloedgroep O heeft geen van beide. De meest voorkomende universele donor is O negatief bloed, omdat het geen A- of B-antigenen bevat.
Tegen oktober 2024 zijn er al 47 bloedgroepen en 366 verschillende antigenen ontdekt, wat betekent dat zelfs mensen met O negatief bloed een immuunreactie kunnen ontwikkelen op andere antigenen.
De ontdekking dat Rh nul bloed voortkomt uit een genetische mutatie die invloed heeft op een belangrijk eiwit, Rh-geassocieerd glycoproteïne (RHAG), heeft nieuwe mogelijkheden gecreëerd. Onderzoekers hebben Rh nul bloed gereproduceerd in het laboratorium door onrijpe rode bloedcellen te ontwikkelen en gebruik te maken van genbewerkings-technieken.
De recentste studies tonen aan dat door het verwijderen van genen die coderen voor hoofdzakelijk problematische antigenen, een cel kan ontstaan die geschikt is voor elk type bloedgroep, inclusief Rh nul. Dit kan cruciaal zijn in noodsituaties waarin het bloedtype niet bekend is.
Professor Toy legt uit: “Als we het kunnen doen zonder genbewerking, is dat geweldig, maar genbewerking is een optie.” Er zijn echter controverses over het gebruik van genbewerking en het is onderworpen aan strikte regelgeving.
Momenteel leidt professor Toy een nieuw klinisch onderzoek, waarbij donorbloed wordt gebruikt om kunstmatig ontwikkelde rode bloedcellen te testen bij gezonde vrijwilligers. Dit is een belangrijke stap, gezien het feit dat het ontwikkelen van kunstmatige bloed op grote schaal momenteel nog een uitdaging vormt.
Professors die gespecialiseerd zijn in transfusiemedicine benadrukken daarnaast de noodzaak van bloed donoren voor personen met zeldzame bloedgroepen omdat de bereidheid om te doneren cruciaal is in noodsituaties.
De zoektocht naar het ‘gouden bloed’ en manieren om dit zeldzame type bloed te creëren blijft een spannend en levensreddend onderzoeksgebied.
