Spanje, een reus in de toerisme-industrie, trekt talloze bezoekers aan, met als een van de meest populaire bestemmingen de Teide-vulkaan. Dit indrukwekkende natuurgebied herbergt een opmerkelijke ontdekking: de illustrious Bárbol, een Canarische ceder die ooit werd beschouwd als de oudste levende boom in de Europese Unie. Onlangs is deze status echter betwist door een andere Canarische ceder, geschat op maar liefst 1.544 jaar oud.
Wanneer we spreken over de oudste levende bomen, is het belangrijk om te begrijpen dat er twee hoofdcategorieën bestaan: clonale en niet-clonale bomen. Een niet-clonale boom is een uniek individu, dat groeit uit een zaadje. Daarentegen is een clonale boom afkomstig van een systeem van wortels, waarbij nieuwe bomen ontstaan uit dezelfde wortels.
De recent ontdekte ceder, geïdentificeerd door onderzoekers van de School voor Bosbouw, Agro- en Bio-engineering aan de Duques de Soria-campus en experts van het Universitaire Instituut voor Duurzaam Bosbeheer van de Universiteit van Valladolid, overtreft Bárbol met enkele jaren. Terwijl Bárbol naar schatting 1.481 jaar oud is, heeft de nieuwe ontdekking de respectabele leeftijd van 1.544 jaar. Gelukkig voor deze beide bomen bevinden ze zich in afgelegen gebieden, ver weg van de drukte van toeristen en menselijke invloeden.
Deze afgelegen ligging heeft hen in staat gesteld om 1.500 jaar in hetzelfde gebied te overleven, zonder te lijden onder ontbossing of vulkanische uitbarstingen. Voor toegang tot deze nieuwe ceder waren onderzoekers afhankelijk van lokale klimmers om toegang te krijgen tot de ongerepte delen van het Teide Nationaal Park voor monstername.
De onderzoekers hebben ook een inventaris gemaakt van de duizenden jaren oude ceders die zijn gelokaliseerd in deze moeilijk bereikbare gebieden. Uit de analyse van 25 exemplaren met behulp van koolstofdatering, bleek dat er acht bomen zijn die hun leeftijd met meer dan 1.500 jaar overschrijden. Deze bomen getuigen van een oude populatie ceders die een groot deel van het park bedekte.
Het onderzoeks-team meldde dat deze versnipperde concentratie van duizenden jaren oude bomen een van de belangrijkste in de Europese Unie is, en dat hun overleven te danken is aan de ontoegankelijkheid van de rotsachtige gebieden waarin ze zich bevinden. Dit is ook van groot wetenschappelijk belang; ze vormen een historisch register van het klimaat. Onderzoek naar de jaarringen van deze oude bomen helpt bij het reconstrueren van de klimatologische geschiedenis van het gebied, met gegevens over neerslagpatronen, droogtes en temperatuurveranderingen, en in het geval van Teide, informatie over de frequentie van vulkanische gebeurtenissen.
De uiteindelijke conclusie naar aanleiding van dit ontdekkingstocht is dat de verantwoordelijkheden voor het dateren van deze oude bomen liggen bij hetzelfde team dat eerder Bárbol in 2022 heeft gedateerd. Bovendien werd in Finland een jeneverbes ontdekt die zelfs ouder is, met een leeftijd van 1.647 jaar. Dit leidt tot een interessante discussie tussen wetenschappers over de oudere status van de verschillende bomen, waarbij iedere soort zijn eigen overeenkomsten en verschillen heeft.
Naast de wetenschappelijke waarde zijn er ook mythen en legenden rondom oude bomen. De zoektocht naar de oudste boom is geen wedloop om een toeristische trekpleister te worden, maar eerder om een historisch overzicht van deze prachtige natuurlijke monumenten te verkrijgen. Naast niet-clonale soorten zijn er ook clonal-achtige exemplaren zoals de Old Tjikko in Zweden, die wordt geschat op 9.560 jaar, maar waarvan het actuele hout niet zo oud is. De thatches zijn minder dan enkele eeuwen oud.
Ten slotte zijn er de bizar ouder bomen, zoals de taxus van Llangernyw in Wales, die naar schatting 5.000 jaar oud is, en de taxus van Fortingall in Schotland, met een leeftijd tussen de 3.000 en 9.000 jaar. Dit indrukwekkende verhaal van de natuur blijft ons verbazen en fascineert wetenschappers en natuurliefhebbers wereldwijd.
