Een nieuw onderzoek onthult dat de voorouders van mensen en andere grote apen mogelijk ook kusten. Dit kan zijn ontstaan ongeveer 21 miljoen jaar geleden en is inmiddels waargenomen bij verschillende soorten grote apen.
Een studie geleid door de Universiteit van Oxford heeft bewijs gevonden dat het kussen heeft geëvolueerd bij de gemeenschappelijke voorouder van mensen en andere grote apen. Dit betekent dat ook Neanderthalers waarschijnlijk de gewoonte hadden om te kussen. De bevindingen zijn gepubliceerd in het tijdschrift Evolution and Human Behavior.
Kussen komt voor bij verschillende diersoorten, maar het roept een evolutionair raadsel op: het lijkt risico’s te met zich mee te brengen, zoals de overdracht van ziekten, zonder duidelijke reproductieve of overlevingsvoordelen. Ondanks de culturele en emotionele betekenis van kussen in veel menselijke samenlevingen, hebben onderzoekers tot nu toe weinig aandacht besteed aan de evolutionaire geschiedenis van deze daad.
In het nieuwe onderzoek hebben de wetenschappers geprobeerd een evolutionaire geschiedenis van het kussen te reconstrueren op basis van het stamboom van primaten. De resultaten wijzen erop dat het kussen een erfelijk kenmerk is bij grote apen, ontstaan tussen 21,5 en 16,9 miljoen jaar geleden. Dit kenmerk is behouden gebleven en is nog steeds aanwezig bij de meeste grote apen.
Het team ontdekte ook dat onze uitgestorven menselijke verwanten, de Neanderthalers, waarschijnlijk ook kusten. Dit, in combinatie met eerder onderzoek dat aantoont dat mensen en Neanderthalers orale microben deelden via speeksel, suggereert sterk dat er interactie en zelfs kussen plaatsvond tussen de twee soorten.
Dr. Matilda Brindle, hoofdauteur en evolutionaire bioloog aan de Universiteit van Oxford, zegt: “Dit is de eerste keer dat we een brede evolutionaire benadering aanwenden om het kussen te onderzoeken. Onze bevindingen voegen zich bij een groeiend aantal studies die de opmerkelijke diversiteit aan seksueel gedrag bij onze primatenverwanten benadrukken.”
De onderzoekers gedefinieerden eerst wat een kus precies inhoudt. Dit bleek complex, aangezien veel gedragingen van mond-tot-mondcontact overeenkomsten vertoonden met een kus. De definitie moest ook toepasbaar zijn op een breed scala aan diersoorten. Ze definieerden het kussen als niet-agressief mond-tot-mondcontact zonder voedseloverdracht.
Na het opstellen van deze definitie verzamelden ze gegevens uit de wetenschappelijke literatuur over welke moderne primatensoorten zijn waargenomen tijdens het kussen. Hierbij concentreerden ze zich op apen en apen die in Afrika, Europa en Azië evolueerden, waaronder chimpansees, bonobo’s en orang Oetans, die allemaal wel zijn waargenomen tijdens het kussen.
Daarna voerden ze een fylogenetische analyse uit waarbij het kussen als een kenmerk werd beschouwd in relatie tot de stamboom van primaten. Ze gebruikten een statistische benadering om verschillende evolutionaire scenario’s te simuleren, met als doel de kans in te schatten dat verschillende voorouders ook kusten. Dit model werd 10 miljoen keer uitgevoerd om robuuste statistische schattingen te verkrijgen.
Professor Stuart West, medeauteur en professor in Evolutionaire Biologie aan Oxford, voegt toe: “Door evolutionaire biologie te integreren met gedragsgegevens, kunnen we goed onderbouwde aannames doen over kenmerken die niet fossiliseren, zoals het kussen. Dit stelt ons in staat om sociaal gedrag te bestuderen, zowel bij moderne als uitgestorven soorten.”
Hoewel de onderzoekers waarschuwen dat de bestaande gegevens beperkt zijn, vooral buiten de grote apen, biedt de studie een kader voor toekomstig onderzoek en biedt primatologen een consistente manier om kusgedrag bij niet-menselijke dieren te registreren.
“Hoewel kussen een veelvoorkomend of universeel gedrag lijkt, is het slechts gedocumenteerd in 46% van de menselijke culturen,” benadrukt Catherine Talbot, medeauteur en assistent-professor aan de Faculteit Psychologie van het Florida Institute of Technology. “Sociale normen en context verschillen enorm tussen samenlevingen, wat de vraag oproept of kussen een evolutionair gedrag is of een culturele uitvinding. Dit is de eerste stap om die vraag te onderzoeken.”
