De 3I/ATLAS is het derde bekende interstellaire object dat onze aandacht trekt. Dit betekent dat het niet is ontstaan in ons zonnestelsel, maar afkomstig is uit de omgeving van een andere ster. Wetenschappers zijn nu op zoek naar antwoorden over de oorsprong en de toekomstige koers van dit fascinerende object.
Wat we weten over 3I/ATLAS
De komeet werd op 1 juli 2025 waargenomen door het ATLAS-hemelobservatieprogramma. Al in de eerste gegevens bleek dat de 3I/ATLAS extreem snel is: hij beweegt met ongeveer 58 kilometer per seconde. Zijn baan verschilt ook van wat we gewend zijn van objecten die in ons zonnestelsel zijn ontstaan. Het was snel duidelijk dat we opnieuw te maken hebben met een interstellaire bezoeker, net zoals bij 1I/ʻOumuamua en 2I/Borisov.
Soms komt de niet-wetenschappelijk onderbouwde theorie op dat de 3I/ATLAS in werkelijkheid een kunstmatig ruimteschip zou kunnen zijn. Onderzoekers sluiten dit echter stellig uit: 3I/ATLAS is een natuurlijk gevormde komeet. Desondanks is het een opwindend object omdat het afkomstig is uit de omgeving van een andere ster. Het materiaal kan informatie bevatten die ons iets vertelt over een verafgelegen regio in de Melkweg.
De baan van 3I/ATLAS in kaart brengen
De huidige studies proberen de baan van 3I/ATLAS in kaart te brengen. Wetenschappers hebben computersimulaties uitgevoerd om de bewegingen in het verleden en de veronderstelde toekomstige bewegingen van de komeet te volgen. Het doel is om te achterhalen waar hij in het verleden is geweest en hoe hij het zonnestelsel zal verlaten.
De uitleg over de oorsprong van 3I/ATLAS
Voorlopig weten astronomen niet zeker uit welk deel van de melkweg de 3I/ATLAS afkomstig is. Sommige theorieën suggereren dat het zou kunnen komen uit de zogenaamde “dikke schijf” van de Melkweg. Dit is het gedeelte van de melkweg dat zich buiten het hoofdvlak bevindt en waar vooral oude sterren te vinden zijn. Volgens de studie is 3I/ATLAS waarschijnlijk losgelaten door een oude ster.
Onderzoekers geloven ook dat 3I/ATLAS mogelijk zijn reis al heeft begonnen vóór de vorming van ons zonnestelsel en dat hij de afgelopen 10 miljoen jaar geen andere sterren is tegengekomen. Het is zelfs mogelijk dat hij 10 miljard jaar lang alleen door de interstellaire ruimte heeft gereisd voordat we hem opmerken.
Waarheen gaat de interstellaire komeet?
De onderzoekers hebben 500 verschillende licht aangepaste “virtuele kopieën” van de baan van 3I/ATLAS gemaakt om te onderzoeken hoe zeker hun berekeningen zijn. De simulaties zijn uitgevoerd 100 jaar in het verleden en tot 100 jaar in de toekomst.
Volgens de resultaten komt 3I/ATLAS vanuit het sterrenbeeld Boogschutter en zal het richting de Tweelingen vertrekken. Op basis van metingen beweegt het momenteel in de overgangszone tussen de dunne en dikke schijf van de Melkweg. De studie heeft ook gekeken naar welke hemellichamen de komeet zouden kunnen afleiden voordat hij het zonnestelsel verlaat. De simulaties suggereren dat 3I/ATLAS zal worden beïnvloed door de zwaartekracht van Mars en vooral Jupiter.
Kritische ontmoeting in maart 2026
Volgens de berekeningen zal 3I/ATLAS op 16 maart 2026 zeer dicht bij Jupiter komen. Deze ontmoeting kan de baan van de komeet aanzienlijk veranderen, inclusief de richting waarin hij het zonnestelsel verlaat. De situatie wordt gecompliceerd door het feit dat de beweging van 3I/ATLAS niet alleen door zwaartekracht wordt beïnvloed. Wanneer de komeet dichter bij de zon komt, kan gas en stof van zijn oppervlak ontsnappen, wat kleine “duwtjes” kan geven. Ook de lichtdruk van de zon heeft een vergelijkbare, zij het kleinere, invloed. Modellen suggereren dat als deze effecten zwak zijn, ze de baan nauwelijks zullen veranderen.
Echter, als ze sterker zijn, kunnen ze de toekomstige koers van 3I/ATLAS aanzienlijk beïnvloeden.
Wanneer is de juist moment om de komeet te observeren?
Volgens onderzoekers zal 3I/ATLAS het best waarneembaar zijn tijdens zijn passage nabij Jupiter. Dan zullen niet alleen aardse telescopen, maar ook de Juno-sonde waarschijnlijk het object bestuderen. De berekeningen geven aan dat het ideaal is om te observeren als Juno zich op maximaal 0,4 astronomische eenheden van de komeet bevindt, waarbij deze afstand kleiner is dan de afstand tussen 3I/ATLAS en Jupiter.
De meest gunstige periode voor observaties valt waarschijnlijk tussen 9 en 22 maart 2026.
