Het gat in de ozonlaag boven Antarctica herstelt zich langzaam, zo melden NASA en de NOAA in een recent rapport. De gegevens van 2025 bevestigen dat dit gat het vijfde kleinste is sinds 1992, het jaar waarin een historisch internationaal verdrag in werking trad om schadelijke chemicaliën die de ozonlaag aantasten, geleidelijk te elimineren.
Dit jaar was het gat van gemiddelde omvang, met een maximale extensie van ongeveer 18,71 miljoen vierkante kilometer, wat gelijkstaat aan twee keer de oppervlakte van de continentaal Verenigde Staten. Bovendien begon het gat zich al bijna drie weken eerder dan gebruikelijk te desintegreren.
Een analyse van de situatie laat zien dat de concentraties ozon in het grootste gedeelte van de Zuidelijke Oceaan hoog zijn, terwijl de dichtheid boven Antarctica laag blijft. Wetenschappers beschrijven het “gat” in de ozonlaag als een gebied waar de ozonconcentraties onder de historische drempel van 220 Dobson-eenheden dalen.
Op 9 september bereikte het gat zijn grootste omvang van 22,86 miljoen vierkante kilometer, wat ongeveer 30% kleiner was dan het grootste gat ooit, dat in 2006 werd waargenomen.
“We zien dat de gaten in de ozonlaag kleiner worden in vergelijking met het begin van de jaren 2000,” zegt Paul Newman, senior wetenschapper aan de Universiteit van Maryland. “Ze vormen zich later in het seizoen en verdwijnen eerder. Er is echter nog een lange weg te gaan voordat de niveaus van de jaren tachtig zijn hersteld.”
De NASA en de NOAA stellen dat de controles op de ozonafbrekende stoffen, vastgesteld door het Protocol van Montreal, bijdragen aan het geleidelijke herstel van de ozonlaag in de stratosfeer. Deze laag is op koers om volledig te herstellen tegen het einde van deze eeuw.
De ozonlaag fungeert als een planetaire zonbescherming en helpt leven te beschermen tegen schadelijke ultraviolette (UV) straling van de zon. Bij een afname van de ozonlaag kunnen er meer UV-stralen de aardoppervlakte bereiken, wat leidt tot schade aan gewassen en een toename van huidkanker en cataract, onder andere negatieve gezondheidseffecten.
De afbraak van de ozonlaag begint wanneer kunstmatige verbindingen die chloor en broom bevatten de stratosfeer binnendringen. Deze chemicaliën, zoals chloorfluorkoolwaterstoffen, werden eerder veel gebruikt in aerosolspuiten en koelsystemen. De aanwezigheid van deze stoffen in de atmosfeer blijft decennialang of zelfs eeuwenlang bestaan.
Volgens Stephen Montzka, senior wetenschapper bij het Global Monitoring Laboratory van de NOAA, zijn de niveaus van ozonafbrekende stoffen in de stratosfeer boven Antarctica met ongeveer een derde gedaald sinds hun piek rond 2000.
Als gevolg van het Protocol van Montreal uit 1987 zijn landen overeengekomen schadelijke stoffen te vervangen door minder schadelijke alternatieven. “Zonder deze maatregelen zou het gat dit jaar meer dan een miljoen vierkante mijl groter zijn geweest,” zegt Newman.
Toch blijven sommige verboden chemicaliën aanwezig in oude producten, zoals isolatiemateriaal en op stortplaatsen. Naarmate de emissies in de komende jaren afnemen, wordt verwacht dat het gat in de ozonlaag boven Antarctica zich tegen het einde van de jaren zestig zal herstellen.
Wetenschappers monitoren de ozonlaag wereldwijd met behulp van satellieten en andere instrumenten. De metingen van het ozon met behulp van ballonnen lieten zien dat de ozonconcentratie op 6 oktober dit jaar het laagste niveau van 147 Dobson-eenheden bereikte.
De Dobson-eenheid is een maatstaf die de totale hoeveelheid ozon in de atmosfeer boven een bepaalde locatie aangeeft. Een meting van 100 Dobson-eenheden staat gelijk aan een ozonlaag van 1 millimeter dik onder standaard temperatuur- en drukcondities.
