Een team van wetenschappers, onder leiding van Saúl Santana Espinoza, hoofd van het experimentele veld van La Laguna van het Nationaal Instituut voor Bos-, Landbouw- en Veeteeltonderzoek (INIFAP), werkt aan een project dat zich richt op de genetische verbetering van bijen. Dit project heeft als doel de productie van honing in de regio Comarca Lagunera te optimaliseren door te focussen op kwalitatieve kenmerken.
De onderzoekers, die dit project hebben opgezet onder de titel “Genetisch Verbeteringsprogramma voor Apis mellifera als Strategie om de Concurrentiekracht van Bijenteelt in Gemarginaliseerde Plattelandsgemeenschappen van Aride Ecosystemen in de Staat Coahuila te Versterken”, hebben een subsidie van 150.000 pesos ontvangen. Deze financiering is verstrekt via het Fonds voor de Bevordering van de Ontwikkeling van Wetenschap en Technologie in de Staat Coahuila, dat middelen ontvangt van de overheid van Coahuila de Zaragoza en de Staatsraad voor Wetenschap en Technologie (COECYT).
Het team bestaat uit specialisten en onderzoekers van het experimentele veld La Laguna van INIFAP, evenals van de Faculteit Biologische Wetenschappen van de Universidad Juárez del Estado de Durango, campus Gómez Palacio, en van de Polytechnische Universiteit van de Laguna-regio (UPRL) in San Pedro, Coahuila. Zij hebben hun bevindingen gedeeld met de pers over hun onderzoek.
Het project is begonnen in 2018, toen INIFAP samen met de Faculteit Biologische Wetenschappen een diagnose uitvoerde, wat leidde tot verschillende onderzoekslijnen, vooral die van genetische verbetering, om een van de belangrijkste problemen waar lokale imkers mee worden geconfronteerd aan te pakken, aldus Saúl Santana.
Tussen 2016 en 2017 heeft de regio Comarca Lagunera een bijencrisis doorgemaakt, waarbij tot 80% van de bijenpopulatie in de bijenkorven verloren ging, met ernstige gevolgen voor de honingproductie. Dit probleem is te wijten aan meerdere factoren, waaronder droogte, gebrek aan bloei door klimaatverandering en het gebruik van agrochemicals, in het bijzonder pesticiden, die als een van de grootste boosdoeners worden beschouwd.
Het project heeft als doel om een eigen ecotype van bijen te ontwikkelen dat specifiek is voor de regio Coahuila; dat wil zeggen, een genetisch gedifferentieerde populatie binnen dezelfde soort, die is aangepast aan een specifiek leefgebied. Zowel Fraire Galindo als Santana Espinoza zijn het erover eens dat, zodra deze koninginnen zijn ontwikkeld, ze aan de imkers van La Laguna in Coahuila zullen worden aangeboden. Hoewel het onderzoek zich in eerste instantie richt op deze staat, is het de bedoeling dat het als een voorbeeld dient voor andere staten en productiezones.
“We willen deze bijen aan de imkers geven, zodat ze niet alleen maar in het onderzoeksgebied blijven, maar ook daadwerkelijk worden overgedragen als technologie voor de imkers,” aldus de onderzoeker. “Sommige imkers halen koninginnen uit andere gebieden, bijvoorbeeld uit Cuernavaca, maar het klimaat daar is heel anders dan hier.”
Na de diagnose is er een voorontwerp ontwikkeld en dit is later geëvalueerd om deel te nemen aan een competitie met onderzoeksinstellingen in Coahuila, wat leidde tot het verkrijgen van financiering. “Dit project is gericht op het benadrukken van de kwaliteiten van de bijen die al in de regio aanwezig zijn, met als doel een eigen ecotype voor de staat Coahuila of voor de aride gebieden te verkrijgen.”
Dit programma wordt als pionierend in het noorden van het land beschouwd, omdat er geen voorafgaand werk van deze aard bestaat. Na de afronding kan het worden gebruikt als een pilootproject om in andere aride gebieden van het land te worden gerepliceerd, zoals de Comarca Lagunera in Durango.
Uitdagingen door klimaatverandering en agrochemicals
Jorge Alonso Maldonado Jáquez, onderzoeker aan het experimentele veld La Laguna van INIFAP, maakt ook deel uit van het project. Zijn voornaamste taak is het samenstellen van een multidisciplinair team van experts op het gebied van genetische verbetering, voeding, gezondheid, organisatie en commercialisering, met als doel de sector te organiseren en oplossingen te vinden voor de huidige problemen.
Een van de grootste uitdagingen is klimaatverandering: toenames van droogte, steeds schaarser neerslag, en bovendien het gebruik van agrochemicals in de landbouw. “Het verbeteren van de productiviteit van de bijenkorf is essentieel, dit vereist een programma voor behoud en herstel. Dit aspect is belangrijk. Ik ben twee jaar geleden bij het team gekomen, maar mijn interesse gaat vooral uit naar behoud en herstel,” zei hij.
“Het heeft te maken met hoe producenten zich organiseren om middelen te verkrijgen, hun producten te commercialiseren en deze naar andere niches van de markt te brengen die nog niet goed gedefinieerd zijn. Ik denk dat de organisatie onder producenten de belangrijkste beperking is.”
Hoewel de afname van bijen een multifactorieel fenomeen is, is het gebruik van agrochemicals in de intensieve landbouw voor de onderzoeker een zeer schadelijk feit, niet alleen voor gedomesticeerde bijen maar ook voor wilde bijen. Daarnaast verergert klimaatverandering het probleem, want er zijn steeds vaker historische temperatuurstijgingen waarneembaar.
Recent onderzoek omvat het analyseren van de effecten van temperatuur op het gedrag van bijen binnen de korf, evenals de relatie tussen voortplanting en de grootte van de echte cellen, en de kwaliteit van de verkregen producten zoals was, honing, propolis en royale gel.
“Dit zijn de eerste studies die we hebben uitgevoerd. Een deel van het werk omvat een multidisciplinair team: genetici, socio-economische analisten en biologen. Het idee is om ons beter te verbinden tussen instellingen en dit te vertalen naar projecten en activiteiten, vooral in experimenten die zich richten op de problemen van de imkerijsector.”
