De luchtconditioning draait op volle toeren en de geur van dieselgeneratoren hangt in de lucht. De hitte kleeft genadeloos aan de huid binnen het enorme tentenkamp met een hoogte van zeker 20 meter. Mensen vallen flauw – sommigen krijgen vochttoediening. Vorige week zorgde een stortbui ervoor dat een deel van het dak instortte en een gigantische waterval de Duitse paviljoen overstroomde.
Het klimaatoverleg in Belém, vlakbij de monding van de Amazonerivier, is allesbehalve een gewoon klimaatoverleg. Het is chaotisch, zweterig en soms verfrissend. Zoals afgelopen zaterdag, toen tienduizenden mensen de straat op gingen om te demonstreren of de ingang van de conferentie blokkeerden op vrijdag.
De verstikkende stilte van fossiele dictaturen, die de afgelopen drie klimaatconferenties kenmerkte, is verdwenen. Het maatschappelijk middenveld kan weer ademhalen.
In Belém zijn er niet alleen activisten die in vreemde kostuums slogans roepen. Talrijke inwoners van de Amazone zijn hierheen gekomen om te eisen dat het unieke regenwoud wordt gered van catastrofe. Borstvoedende moeders zijn zichtbaar onder de demonstranten.
De vitaliteit en democratie zijn teruggekeerd naar de klimaatonderhandelingen van de VN. De bedreiging van de regenwouden staat ook hoog op de agenda – de Braziliaanse president Lula lanceerde al op de eerste dag van de vergadering een nieuw fonds voor de bescherming van de tropische bossen van de wereld.
Nu begint de eindfase van de bijeenkomst, waarbij één vraag vooral opvalt als controversieel. Twee jaar geleden kwamen de landen van de wereld overeen om een “transitie van fossiele brandstoffen” door te voeren. Sindsdien is er niet veel gebeurd, totdat nu. De Braziliaanse milieuminister Marina Silva dringt aan op een concrete plan van aanpak voor de transitie. Zowel het Verenigd Koninkrijk als de EU hebben zich achter deze oproep geschaard. Als dit lukt, is het ongetwijfeld een succes – vorig jaar werden alle dergelijke pogingen geblokkeerd door olieproducerende landen.
Toch moet de vraag gesteld worden: hoe groot is de impact hiervan? In 30 jaar hebben de landen ter wereld samengekomen op klimaatconferenties om de klimaatkwestie aan te pakken. Gedurende diezelfde tijd zijn de uitstootcijfers alleen maar toegenomen. Vanuit dat perspectief is de conferentie in de jungle van Belém een flater voordat deze zelfs maar is afgelopen. De uitstoot zal niet dalen door wat er in de hete, kale onderhandelingsruimten wordt besloten. Het is begrijpelijk dat sommigen van mening zijn dat de conferenties moeten worden stopgezet.
Maar het toenemen van uitstoot betekent niet dat de onderhandelingen zinloos zijn. In dat geval zouden landen zoals Saoedi-Arabië zich niet verzetten tegen teksten over fossiele brandstoffen. De VS zou niet uit het Klimaatakkoord van Parijs zijn gestapt.
Ja, het doel van 1,5 graden Celsius is in de praktijk verloren, maar het blijft de maatstaf waaraan al het klimaatarbeid wordt getoetst. Dit doel heeft ook zijn weg gevonden naar de rechtszalen, waar getroffen partijen staten en bedrijven aanklagen die de klimaatcrisis hebben veroorzaakt.
Misschien is de impact van de conferentie dan op een andere manier het grootst. Een avond zat een 25-jarig meisje uit Sri Lanka in de appartementen waar ik verblijf en toonde een film van moeders die in stilte huilend beschrijven hoe overstromingen hun leven veranderen. Hoe hun kinderen ziek worden. Hoe een gehandicapte jongen niet welkom is in evacuatiecentra omdat hij zelf niet naar de wc kan. De ogen van het 25-jarige meisje glinsterden terwijl ze met andere organisaties besprak hoe de film kon worden gebruikt.
Een andere dag ontmoette ik iemand die werkt aan het herstel van het regenwoud. Tijdens een bijeenkomst met een Afrikaans land slaagde hij erin de grootste overeenkomst in de geschiedenis van zijn bedrijf te realiseren.
Een klimaatconsultant getuigde op zijn beurt over hoe Amerikaanse multinationals stilletjes hun klimaatwerk voortzetten om de aandacht van Trump te vermijden.
Al deze mensen beschrijven hoe het klimaatoverleg een plek werd waar zij, in tegenstelling tot elders, ideeën kunnen uitwisselen met anderen. Nieuwe allianties en samenwerkingen opbouwen. Dingen doen die echt betekenisvol zijn.
Er wordt veel gesproken over de aanwezigheid van fossiel lobbyisten in de klimaatonderhandelingen. Maar misschien maakt de aanwezigheid van antifossiel lobbyisten wel het grootste verschil.
