Ons brein bestaat uit ongeveer 86 miljard neuronen, en onze manier van functioneren, denken en voelen is afhankelijk van hoe deze neuronen met elkaar verbonden zijn. Deze verbindingen vormen een ingewikkeld netwerk, waarbij ons brein constant in staat is om nieuwe verbindingen te creëren of bestaande netwerken te herstructureren.
Recente ontdekkingen van neurowetenschappers aan de Universiteit van Cambridge hebben vier cruciale levensfases geïdentificeerd waarin ons brein grondig herbekabeld wordt. In een grootschalig onderzoek werden de neurale verbindingen van 3802 baby’s tot oudere mensen in kaart gebracht en vergeleken met behulp van MRI-diffusietechnieken. Dit pionierswerk biedt inzicht in hoe en wanneer ons brein het sterkst of het kwetsbaarst is in verschillende levensfasen.
De Magie van Kindertijd
Kleine kinderen zijn als gepassioneerde onderzoekers: ze verkennen de wereld om hen heen, testen alles, voelen, proeven en proberen. Tijdens deze ontdekkingsfase, die tot ongeveer negen jaar oud duurt, ondergaat hun brein een ware ‘synaptische explosie’. Nieuwe neurale paden worden gevormd en de actieve verbindingen worden versterkt terwijl de minder gebruikte verzwakken.
Deze initiële ‘bedrading’ van het brein bepaalt welke vaardigheden en denkpatronen we ontwikkelen. Liefde, aandacht en veiligheid versterken de netwerken die verantwoordelijk zijn voor vertrouwen en verbindingen. In tegenstelling hiervan leiden stressvolle ervaringen tot versterking van netwerken die reageren op angst en alertheid.
De Overgang naar Volwassenheid
Rond de leeftijd van negen jaar vindt de eerste belangrijke verandering plaats. Het brein betreedt een nieuwe fase, vooral in de tienertijd, waar intense emoties een rol spelen en de overgang naar een ‘volwassen’ brein zich geleidelijk ontwikkelt. Dit is een periode waarin de druk van prestaties en schoolresultaten de magische kindertijd onderbreekt. De ontwikkeling van het brein en de cognitieve capaciteiten neemt toe, maar het proces van volwassenwording duurt voort tot de vroege dertig jaar.
Uiteindelijk stabiliseren de neurale paden rond de leeftijd van 32 jaar, wanneer het brein zijn hoogste punt van intelligentie en persoonlijkheid bereikt.
De Langste Fase: Volwassenheid
Na deze periode van je dertiger jaren is er een langdurige fase van volwassenheid die tot ongeveer 66 jaar duurt. Ondanks dat er geen significante structurele veranderingen zijn, zijn er duidelijk waarneembare evoluties in het brein. De laatste grote verschuiving vindt plaats rond de 83 jaar, wanneer de collectieve verbindingen binnen het brein beginnen af te nemen en de focus verschuift van een globale naar een lokale benadering van informatieverwerking.
Het blijft echter onduidelijk waarom deze herstructureringen plaatsvinden. Waarschijnlijk zijn ze bedoeld om verschillende denkpatronen te ondersteunen die essentieel zijn voor groei, ontwikkeling en uiteindelijk afname. De discussie of nieuwe neuronen zich ontwikkelen in latere levensfases blijft voortduren.
De ‘Luie’ Tienerjaren
De periode tussen negen en 32 jaar is ook bijzonder, hoewel vaak als ‘luiheid’ van tieners gezien. De magische wereld van de kindertijd vervaagt niet ineens, maar maakt plaats voor een fase waarin tieners zich in innerlijke reflectie en dagdromen verliezen. Dit is een cruciale tijd waarin hun persoonlijkheid zich ontwikkelt, en het is belangrijk om hen de ruimte te geven om deze veranderingen te ondergaan.
Zoals de psycholoog Tamás Vekerdy ooit aanstipte: “De tienerjaren zijn de tweede geboorte.” Het is een fase van onvoltooidheid en groei, waarin tieners ongetwijfeld noodzakelijkerwijs ‘lui’ verschijnen terwijl ze werken aan hun emotionele en mentale ontwikkeling.
