De aarde herbergt een geschiedenis die veel oudere is dan de mensheid. Veel verhalen over de vroege geschiedenis van onze planeet zijn diep onder het oppervlak verdwenen, verloren door natuurlijke processen die miljarden jaren hebben geduurd. Echter, er zijn enkele plekken die nog steeds de sporen van het verre verleden behouden. Een daarvan is gelegen in Zuid-Afrika.
In de provincie Mpumalanga bevinden zich glooiende groene bergen die stilzwijgend de oudste verhalen van de aarde onthullen. Dit gebied, bekend als het Barberton Greenstone Belt of de Makhonjwa Bergen, bevat rotslagen die tussen de 3,6 en 3,2 miljard jaar oud zijn, waardoor het een van de oudste blootgelegde delen van de aardkorst is. Hier hebben wetenschappers aanwijzingen gevonden over hoe de jonge aarde land, zeeën en zelfs het eerste leven heeft gevormd.
Toen de aarde net was gevormd, was de aardkorst nog heet en onstabiel. Vulkanische activiteit vond voortdurend plaats en creëerde lagen van vulkanische en oude sedimentaire gesteenten. Deze lagen zijn nu zichtbaar in Barberton. De reeks vulkanische rotsen van de Onverwacht Groep, die meer dan 10 kilometer dik is, documenteert ongeveer 300 miljoen jaar vroege geologische activiteit. Dit gebied biedt een tijdvenster dat ons in staat stelt te zien hoe de aardkorst oorspronkelijk is gevormd.
De wetenschappelijke waarde van Barberton is enorm. In 2018 heeft UNESCO het gebied aangewezen als een Werelderfgoedlocatie omdat het bewijs bevat van het vroegste leven op onze planeet. Onder de rotslagen hebben wetenschappers sporen van micro-organismen en resten van oud koolstof ontdekt, die als bewijs worden gezien van biologische activiteit die miljarden jaren geleden plaatsvond. Voor de wetenschap is Barberton niet zomaar een bergketen, maar een open archief van de geboorte van de aarde.
Geologie en Wetenschappelijke Ontdekkingen
Moderne studies tonen aan dat Barberton is gevormd door een reeks diepzeevulkanische uitbarstingen en sedimentaire processen die ongeveer 3,5 miljard jaar geleden plaatsvonden. Onderzoek door Donald R. Lowe en Gary R. Byerly in het American Journal of Science onderzocht het oostelijke deel van dit gebied en vond bewijs van vroege tektonische deformatie en sporen van grote meteorietinslagen die mogelijk invloed hadden op de ontwikkeling van de jonge aardkorst. Deze ontdekkingen versterken de veronderstelling dat de aanvankelijke omstandigheden op aarde veel dynamischer en harder waren dan nu.
De ultramafische of komatiietgesteenten die in Barberton zijn gevonden, wijzen erop dat de magma die de aardkorst vormde toen zeer heet was. Komatiiet bevat een hoog magnesiumgehalte en kan alleen worden gevormd bij temperaturen boven de 1.600 graden Celsius, veel hoger dan de moderne magma die rond de 1.200 graden ontstaat. Dit feit bevestigt dat de aardmantel in de vroege tijd veel heter en geologisch actiever was.
Naast oude lava hebben onderzoekers ook lagen van chert en koolstofafzettingen ontdekt met microscopische structuren die op microbiale fossielen lijken. In de studie “Earliest Life on Earth: Evidence from the Barberton Greenstone Belt,” gepubliceerd in Earth-Science Reviews, wordt gesuggereerd dat er bewijs is van anaerobe micro-organismen die ouder zijn dan 3,4 miljard jaar. Deze lagen zijn waarschijnlijk gevormd in ondiepe zee-omgevingen met zeer lage zuurstofniveaus. Deze vondsten zijn een van de sterkste bewijzen dat leven eerder is ontstaan dan eerder werd gedacht.
Bovendien zijn in verschillende lagen van de rots kleine glasdeeltjes en ronde deeltjes gevonden, bekend als spherule beds, restanten van grote meteorietinslagen uit de Arkeïsche periode. De impact van deze inslagen wordt verondersteld een belangrijke rol te hebben gespeeld in de vorming van de vroege atmosfeer van de aarde en in de evolutie van het oppervlak van de planeet. Dit betekent dat de Makhonjwa Bergen niet alleen vulkanische en sedimentaire processen vastleggen, maar ook kosmische gebeurtenissen die hebben bijgedragen aan de huidige vorm van de aarde.
Belang voor Aardonderzoek
De Makhonjwa Bergen herinneren ons eraan dat de geschiedenis van de aarde de verbeelding van de mensheid verre overschrijdt. Dit gebied fungeert als een “natuurlaboratorium” voor wetenschappers om de vroege geologische processen te begrijpen, inclusief hoe de aardkorst zich verharde, hoe oceanen werden gevormd en hoe leven kon overleven in extreme omgevingen zonder zuurstof. In de context van astrobiologie is Barberton zelfs een referentiepunt in de zoektocht naar tekenen van leven op andere planeten zoals Mars.
Echter, deze buitengewone wetenschappelijke waarde gaat gepaard met grote uitdagingen. Rapporten van UNESCO en IUCN wijzen uit dat meer dan 40% van de belangrijke geologische sites in Barberton buiten officiële beschermingszones liggen. Goudmijnbouw en illegale logging in de omgeving bedreigen de rotslagen die cruciaal zijn voor het wereldwijde geologisch onderzoek. Noodzakelijke beschermingsinspanningen worden continu uitgevoerd door de Zuid-Afrikaanse overheid en internationale organisaties om dit erfgoed te behouden.
