Recent onderzoek uitgevoerd door Italiaanse en Spaanse wetenschappers heeft interessante bevindingen opgeleverd over de anatomie van de Neanderthalers, met name hun neus. Het team, bestaande uit onderzoekers van de Università degli Studi di Perugia, Università di Pisa, Sapienza Università di Roma, Iphes en de Universiteit van Tarragona, heeft voor het eerst de uitzonderlijk goed bewaarde neusholte van een Neanderthaler-exemplaar, bekend als de Man van Altamura, geanalyseerd. Deze studie belicht opmerkelijke details van hun ademhalingsstructuur en weerlegt eerdere aannames over unieke kenmerken van deze soort.
De Neanderthalers
Homo neanderthalensis, zoals we ons herinneren, had een unieke gelaatsstructuur met grote oogkassen, krachtige wenkbrauwbogen en een brede neushaak. Tot nu toe werd aangenomen dat, ondanks hun aanpassing aan de koude klimaten van het laat-Pleistocene Europa, hun neus een atypische structuur vertoonde in vergelijking met moderne menselijke populaties die zich ook hebben aangepast aan koude omstandigheden. Sommige onderzoekers hypotheseerden dat ze unieke neuskenmerken hadden die hen hielpen de lucht te verwarmen voor een betere aanpassing aan het koude klimaat, ondanks het gebrek aan duidelijke fossiele bewijzen.
De Man van Altamura
Om het mysterie van de Neanderthaler neus op te lossen, richtten de onderzoekers zich op de vrijwel intacte neusholte van de Man van Altamura, ontdekt in 1993 in een karstachtige grot en gedateerd tussen de 130.000 en 172.000 jaar geleden. “De context en de bijzondere depositiestructuur maken de Altamura Neanderthaler het meest complete menselijke fossiel dat ooit is ontdekt”, aldus onderzoeker Giorgio Manzi. “Ondanks de complexe karststructuren waarin hij is gevangen, blijft het Altamura-skelet ons zonder enige twijfel waardevolle informatie geven, mede dankzij de innovatieve technologieën die we hebben toegepast. Dit fossiel is van groot belang voor de studie van de evolutie van Neanderthalers en de oorsprong van onze soort.”
Het Neanderthaler Neus
Door endoscopische analyses hebben de onderzoekers niet alleen bewijs kunnen leveren tegen de veronderstelling van unieke kenmerken in de neus van Neanderthalers, maar hebben ze ook een 3D-model van de neus van het Altamura-skelet gemaakt. Dit model zal dienen als basis voor toekomstig onderzoek om de respiratoire aanpassingen van Neanderthalers beter te begrijpen. “Altamura heeft eindelijk het bewijs geleverd van de afwezigheid van deze vermeende kenmerken. Zelfs zonder deze aanpassingen, vertoont de neus van Neanderthalers – zoals weergegeven door Altamura – een efficiënt model dat voldoet aan de hoge energetische eisen van een soort die is aangepast aan koude omstandigheden”, legt Antonio Profico, een van de auteurs van de studie, uit.
Volgens de onderzoekers zou de grote neus van Neanderthalers een ideale morfologische oplossing kunnen zijn geweest voor luchtconditionering in hun stevige lichamen. “Wat we kunnen afleiden door naar de neusholte van de Altamura Neanderthaler te kijken, is dat zijn functionele structuur niet veel verschilt van die van moderne mensen, terwijl de externe morfologie totaal anders is”, besluit auteur Costantino Buzi. “Dit suggereert dat de neusholte de prognathisme slechts aan de voorkant begeleidt, terwijl de interne structuur grotendeels gelijk blijft. We veronderstellen daarom dat de nasale functie niet het prognathisme heeft ‘gevormd’, maar er vermijden door andere adaptieve druk en morfologische beperkingen die hebben ingewerkt op de gelaatsstructuur van Neanderthalers, wat resulteert in een alternatief maar functioneel model voor het strenge klimaat van laat-Pleistocene Europa.”
