De wereld van de geologie staat op zijn kop na een recente ontdekking die de manier waarop we naar onderzeese kanalen kijken, grondig verandert. Tot nu toe geloofde een groot deel van de wetenschappelijke gemeenschap dat deze indrukwekkende geologische formaties nauw verbonden waren met rivieractiviteit. Echter, een internationaal onderzoek heeft deze veronderstelling ontkracht en biedt nieuwe inzichten in de structuur van onze planeet.
Hoe worden onderzeese kanalen werkelijk gevormd?
Volgens een publicatie in Science Advances worden onderzeese kanalen voornamelijk gevormd door de helling van de oceaanbodem, zoals vastgesteld door het team onder leiding van geowetenschapper Anne Bernhardt van de Vrije Universiteit Berlijn. Ze analyseerden meer dan 2.000 kanalen die verspreid zijn over de continentale marges met behulp van geavanceerde statistische technieken.
De gegevens tonen aan dat tektonische en thermische processen – zoals het bewegen van platen, het afkoelen van de aardkorst en de herverdeling van sedimenten – de beste voorspellers zijn van waar deze diepe valleien zich zullen ontwikkelen. Wanneer de helling steil is, houdt de zwaartekracht schuivende bergen in stand die de eerste snedes in de bodem vormen, waardoor kanalen zich kunnen ontwikkelen zonder de tussenkomst van een rivier.
Klimaatimpact van onderzeese kanalen
De wetenschappelijke waarde van deze kanalen reikt verder dan hun geologische oorsprong. Ze fungeren als essentiële routes voor het transport van grote hoeveelheden sedimenten en organische koolstof naar de diepere zeeën via turbidity currents: onderwater-lawines van zand en klei die door de zwaartekracht naar beneden razen. Onderzoekers schatten dat jaarlijks tussen de 62 en 90 miljoen ton terrestrische koolstof in deze systemen wordt begraven, waardoor de oceaanbodem een belangrijke koolstofput wordt.
De rol van rivieren in onderzeese kanalen
Hoewel de studie bevestigt dat rivieren niet noodzakelijk zijn voor de vorming van een kanaal, kunnen ze wel een versterkende rol spelen als het kanaal eenmaal is opgericht. Tijdens de laatste glacialen periodes daalde de zeespiegel, wat resulteerde in een grotere sedimentaanvoer bij veel rivieren. Dit versnelde de groei van de kanalen.
De studie identificeert ook een competitief fenomeen: wanneer een kanaal toegang krijgt tot een stabiele bron van kustsedimenten, kan het zich sneller ontwikkelen dan de omringende kanalen, wat de uitbreiding van nabijgelegen systemen beperkt.
Invloed op mariene infrastructuur en risicobeheer
De bevindingen van dit onderzoek hebben directe implicaties voor de veiligheid van onderzeese kabels en leidingen. De turbidity currents die door deze kanalen bewegen, kunnen aanzienlijke schade aanrichten. Daarom is het essentieel om hun dynamiek te begrijpen om nauwkeurige risicokaarten te ontwerpen en de planning van infrastructuur in diepere wateren te verbeteren.
De ontdekkingen van dit onderzoek benadrukken het belang van onderzeese geologie en de rol die deze kanalen spelen in ons milieu en klimaat. Ze openen nieuwe deuren voor verder onderzoek en brengen ons dichter bij een beter begrip van de complexe systemen die ons planeet vormen.
