Zonnestralen veroorzaken spectaculaire aurora borealis aan de Alaskaanse lucht

Een reeks zonnestralen heeft felle noorderlichten veroorzaakt, maar kan ook leiden tot radiostoringen en schade aan satellieten.

De zonnestralen hebben vooral levendige noorderlichten buiten Fairbanks, Alaska gecreëerd op 11 november 2025. (Foto door Bryan Whitten/UAF Geophysical Institute)

Een serie zonnestralen, die in wezen explosies op het oppervlak van de zon zijn, heeft ongewoon felle en kleurrijke vertoningen van aurora borealis in Alaska en andere noordelijke breedtegraden op dinsdagavond veroorzaakt. Professor Mark Conde van de Universiteit van Alaska Fairbanks verwacht dat de atmosferische activiteit zal blijven resulteren in levendig gekleurde vertoningen van aurora, of noorderlichten, tot en met woensdagavond. Hij beschreef hoe hij grote, hoge stroken rood in de nachtelijke lucht vanuit zijn huis in Fairbanks zag.

“Het was als het zien van de fijne wijn van de aurora,” zei Conde. “Diep rode aurora is vrij ongebruikelijk en komt alleen voor tijdens extreme gebeurtenissen zoals dit.”

Aurora borealis wordt veroorzaakt door geladen deeltjes, voornamelijk protonen en elektronen, die in het magnetische veld van de aarde stromen en onze atmosfeer raken. De reactie schildert in wezen een afbeelding op de atmosfeer die zichtbaar is aan de nachtelijke lucht.

Recente explosies op het oppervlak van de zon hebben geleid tot zeer zichtbare vertoningen van noorderlichten, omdat deze zonnestralen meer geladen deeltjes veroorzaakten die in contact kwamen met de aardse atmosfeer.

Conde zei dat terwijl de zonnewind langs onze atmosfeer stroomt, ze elektrische velden genereert. Het magnetische veld van de aarde deflecteert doorgaans de deeltjes weg van het nabij-aardse gebied, maar als de zonnewind een tegenovergestelde magnetische lading heeft, kan deze binnenkomen in de beschermende bubbel van het magnetische veld van de aarde en uiteindelijk zijn weg naar onze atmosfeer vinden. Dit resulteert in bijzonder zichtbare aurora’s zoals die in veel delen van het noordelijk halfrond gisteravond waarneembaar waren.

“Het is bijna als een schakelaar,” zei hij over de gunstig uitgelijnde magnetische velden. “(De zonnewind) kan de schakelaar openzetten en zichzelf binnenlaten. En dat is wat er gisteravond gebeurde toen (de wolk van materialen van de zonnestraal) voor het eerst het magnetische veld raakte; het was extreem gunstig om de zonnewind in de nabij-aardse omgeving toe te laten en de magnetosfeer op te pompen en de vertoningen te produceren die we zagen.”

Hij zei dat de ongebruikelijke diep rode kleur van de vertoningen werd veroorzaakt door een grote stroom van laag-energie deeltjes die in staat waren om te reageren met de aardse atmosfeer.

Naast de spectaculaire visuele aantrekkingskracht van de aurora, bestuderen wetenschappers dit fenomeen om een praktischer reden: de aurora is een aspect van de ruimteweer, dat aanzienlijke effecten heeft op moderne technologie, waaronder satellieten en radiocommunicatie.

Conde zei dat hij en zijn collega’s nog niet van grote verstoringen door de zonnestralen deze week gehoord hebben, maar dat ze wel de dataverzameling op twee ruimteschepen die door universitair onderzoekers worden gebruikt om de zonnewind te monitoren hebben verstoord. In voorgaande jaren hebben zonnewinden Starlink-internetcommunicatiesatellieten uit hun baan geduwd, waardoor ze de atmosfeer van de aarde opnieuw binnenkwamen.

De zonnestralen die deze week zulke levendige aurora’s veroorzaken, kunnen ook straling versnellen die schadelijk kan zijn voor astronauten en ruimteschepen, aldus Conde. “Als er gisteravond een astronaut op het oppervlak van de maan stond — buiten de magnetische, beschermende bubbel van de aarde — of op weg naar Mars, dan zouden ze niet gedood zijn door de straling, denk ik, maar er zou genoeg straling zijn geweest om aanzienlijke gezondheidsrisico’s te veroorzaken,” zei hij.

Een andere praktische reden voor een natuurkundige zoals Conde om de aurora te observeren, is dat de nabij-aardse omgeving door wetenschappers wordt beschouwd als een natuurlijk laboratorium. “We kunnen plasma-fenomenen bestuderen die in de ruimte plaatsvinden en die we niet op aarde kunnen reproduceren omdat… als je die plasma-interacties op de grond wilde bestuderen, je een vacuümkamer zou nodig hebben die 100 kilometer in diameter is of zoiets,” zei hij.

Hij concludeerde dat waarnemingen van hoe de aarde interacteert met de zonnewind en de nabij-aardse omgeving kunnen helpen om vragen over de lange termijn evolutie van onze bovenste atmosfeer te beantwoorden. “Plus,” zei hij, “het is mooi!”